Sexu erasoengatik jarritako salaketetan ez du ugaritze «larririk» ikusi Jaurlaritzak

/in , , , , , , , /by

Ertzaintzaren datuak aurkeztu ditu Beltran de Herediak: igoera bat izan bazen ere, biktimek ipinitako salaketak, oro har, %16,7 urritu dira aurten

eraso sexistarik ez

Datuak esku artean hartuta agertu zen atzo Eusko Legebiltzarrean Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburu Estefania Beltran de Heredia. Udan izan diren sexu erasoen inguruan Ertzaintzak egindako lanari buruzko galdera egina zion Nerea Llanos PPko legebiltzarkideak, eta datuekin erantzun nahi izan zuen. Iragan hilabeteotan eraso klase horien gaineko kezka nabarmena izan bada ere, eta hainbat egoera «zinetan larri» izan direla onartu arren, datuek ez dutela «larritzeko» moduko igoerarik erakusten azaldu zuen sailburuak: urteko lehen sei hilabeteetan sexu erasoei lotutako salaketetan %24ko igoera egon zela aitortu zuen, baina igoera hori abusuetan izan zela nabarmendu zuen, eta sexu eraso larrietan, aldiz, beherakada bat izan zela: 22 gutxiago izan ziren. Eta sexu erasoen arloan, oro har, urte osoari begira, beherako joera nabaria dela azaldu zuen: urteko lehen bederatzi hilabeteetan %16,7 urritu dira biktimek jarritako salaketak. Andreen salaketarik gabe, ertzainen edo beste hirugarren baten ekimenez abiatutako salaketak ere urritu egin dira: %15,8 gutxiago dira. Nolanahi ere, argi utzi zuen gaiari ezin zaiola garrantzirik kendu. «Salaketa bakar bat kezkatzeko motibo da guretzat». Adierazi zuen uda guztietan plangintza landua egiten dutela ertzainek udal ordezkariekin batera jai eremuetan segurtasun neurriak ezartzeko.

Bikotekideek emakumeei egindako erasoei buruzko datuak ere jakinarazi zituen Beltran de Herediak: urteko lehen bederatzi hilabeteetan %3,1 urritu dira andreek genero indarkeriagatik jarritako salaketak. Familia barruko indarkeria kasuetan, ordea, igoera bat izan dela nabarmendu zuen: andreek jarritako salaketak %1 ugaritu dira, eta hirugarrenek jarritakoak, %4,4. Poliziaren esku hartzea kasu horietan zailagoa izaten dela ohartarazi zuen, ezkutuan daudela usu. Nabarmentzeko datuen artean, ofizioz hasitako ikerketen igoera nabarmendu zuen: salaketa mota horiek ugaritu egin dira bai genero indarkerian eta bai sendi barrukoan.

Funtsean, arazoa konpontze aldera gizonen eta emakumeen arteko harremanek «berdinen arteko erlazio»bihurtu behar dutela ohartarazi zuen, eta horretarako lan handia egin behar dela oraino gizartearen arlo guztietan. «Arazoa ez da segurtasun neurriekin bakarrik konponduko».

Feministen esku hartzea

EH Bilduko legebiltzarkide Diana Carolina Urreak alde horretatik emakumeen aldeko politiketan harago egitea ezinbestekoa dela esan zuen: «Estrategia oso bat eskatzen dugu; esaterako, indarkeria matxista jasaten duten andreak ahalduntzeko. Estrategia hori zertan den jakin nahi dugu». Galdetu zuen, era berean, zertan diren erasotzaileen gaineko kontrola areagotzeko neurriak; gainerakoan zama biktimen gain lagatzen dela gogorarazi zuen. Eta baliabide gehiago eskatu zituen. «Eusko Jaurlaritzak berdintasunari ematen dion benetako garrantzia aurki ikusiko dugu, aurrekontuetan ematen zaion tokian; ea zerrendako azken-azkena izateari lagatzen dion».

Urreak goratu egin zuen mugimendu feministak udan festa giroan izan diren sexu erasoak gaitzesteko eta «ikusgarri egiteko» egin dituen ahaleginak. Sailburuak, hala ere, zenbait mezu klaserekin «alarma funsgabeak» sor daitezkeela ohartarazi zuen.

Eraso bat Gasteizen

Genero indarkeriaren gaineko kezka apaldu ezin dela erakusten duten albisteetako atzo helarazi zuten Gasteizko udaltzainek hedabideetara: jakinarazi zuten igande gauean 34 urteko gizonezko bat atxilotu zutela, andrea jotzea leporatuta. Etxera hordituta iritsi eta andreari kolpeka eraso ziola esan zuten. Larrialdi telefonoaren bidez izan zuten udaltzainek emakumearen berri, eta harengana iritsi zirenean azaldu zien gizonak «ohikoak» dituela jokabide horiek. Berehala atxilotu zuten gizonezkoa.

Gazteluetako sexu erasoen auzia berriz irekitzeko eskatu dio sendiak Elizari

/in , , , , , , , , , , /by

Aita santuarekiko «erabateko konfiantza» agertu du biktimaren aitak. Frantziskok berak ikertzea eta dituzten «frogak» ikustea nahi du

Opus Deik Leioan (Bizkaia) duen Gaztelueta ikastetxean ustez 2008an izan ziren sexu erasoen inguruko auzia berriz irekitzeko eskatu diote Eliza katolikoari. Abusua salatu duen gaztearen aitak Frantzisko aita santuari berari egin dio eskaera: «Berak iker dezala nahi dugu, eta ditugun froga guztiak ikus ditzala». Sinetsita dago, hala gertatuz gero, semearen ustezko erasotzailea zigortuko duela Elizak, «haren aurkako nahi beste froga» daudelako. «Erabateko konfiantza» dute aita santuarengan.

Gaztearen familiak Frantziskori jakinarazi zion geratutakoa. Joan diren Gabonetan jaso zuten erantzuna. Aita santuak postal bat bidali zien: elkartasuna adierazi zien, eta esan zien Fedearen Ikasbiderako Kongregazioaren esku ipiniko zuela auzia. Urriaren 12an jakinarazi zion Elizaren erakunde horrek Opus Deiri auzia itxi egin dutela, ez dutelako lortu ustezko abusuak frogatzerik.

Gaztearen aitak gogor salatu du erabakia. Ohartarazi du auzi kanonikoa zuzendu dutenek ustezko erasotzailearekin egin dutela berba, baina sekula ez biktimarekin. Aitortu du Fedearen Ikasbiderako Kongregazioak eskatuta Espainiako Gotzainen Biltzarrak bidalitako bi ordezkarirekin hitz egin zutela, baina «tranpa» egin zietela: «Abokaturik gabe egin genituen adierazpenak dira. Gainera Opus Deiko kide ere badira, beraz, haien esku hartzeak ez du baliorik». Mario Izeta Bilboko Elizbarrutiko gotzainaren aurka ere egin du berba. Dioenez, inoiz ez da eurekin hartu-emanetan jarri, eta «beti egon da ikastetxearen eta erasotzailearen alde».

Getxoko epaitegian jarritako kereilak aurrera jarraitzen du. Biktimari eta ustezko erasotzaileari deklarazioa hartu diete.

 

Nor bere gorputzaren jabe

/in /by

Euskal Herrira iritsi da Emakumeen Mundu Martxa. Tafallatik sartu da karabana feminista; «harrera beroa» eskertu dute antolatzaileek. Abortatzeko eskubidearen aldeko aldarria egin dute Iruñean

Baratze feminista bat landatu zuten dozenaka lagunek Tafallan, Emakumeen Mundu Martxari harrera egin ostean

Baratze feminista bat landatu zuten dozenaka lagunek Tafallan, Emakumeen Mundu Martxari harrera egin ostean. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS

Kurdistandik martxoaren 6an abiatu zen Emakumeen Mundu Martxa, eta atzo goizean iritsi zen Euskal Herrira. Tafallan (Nafarroa) egin zuen lehen geldiunea, eta bertan izandako harrera «beroa» nabarmendu dute antolatzaileek. Handik Garesera joan ziren, eta, «emozioz betetako» goiz baten ostean, karabana feminista Iruñera iritsi zen arratsaldean. Udaletxeko plazak kolore morea hartu zuen abortatzeko eskubidearen aldeko aldarria egin bitartean, baina betiere festa giroa alde batera utzi gabe, hara bildutako guztiak dantzan jarri baitziren zunbatoiarekin.

«Gu martxan gaude, eta martxan jarraituko dugu gure gorputzen eta gure lurraldeen eskubideen alde, denak aske izan arte. Gure borroka ez dago krisian, eta aurrera goaz. Ez zientziak, ez lege edo arau sozialek, ez erlijioek ez digute eredu bakar bat inposatuko, eta ez digute aginduko zer eta norekin egin behar dugun. Abortu libre eta doakoa hemen eta mundu guztian». Horiek izan ziren Amaia Zufia Bilgune Feministako kidearen hitzak, nor bere gorputzaren jabe izatea ezinbertzekoa dela aldarrikatuz.

Kattalin Miner aktibista feministak argi dauka Iruñeko ekitaldia ezin zela bestelakoa izan. «Berezkoa da Nafarroan abortatzeko eskubidea aldarrikatzea. Badirudi orain bide hobean sartu garela, baina batek daki. Hala ere, Nafarroaz gain, Euskal Herriko mugimendu feministak oso aldarri sendoa izan du abortuarena beti, eta presente eduki behar dugu. Lehen lege erreforma gelditzea lortu genuen, baina oraindik aldaketa asko lortu behar dira».

Nafarroako Gobernuarekin eta bertze hamaika eragilerekin elkarlana sustatzeko beharra ikusten du Minerrek, politika feministak martxan jartzeko «benetako ardura» hartzeko. Kontziente izateko eskatu du, gizartean errotiko aldaketak egin behar direlako, eta ez azalekoak soilik. «Emakumeen Mundu Martxa interlokuziorako aliatu gisa ikustea ezinbestekoa da. Guri entzuteko prest egon behar dute, boterea kudeatzen dutenek aplika ditzaketelako aldaketak».

Hezkuntzarekin ere arduratuta daude antolatzaileak, baina ez txikitako hezkuntzarekin bakarrik; heziketa afektibo-sexuala galdegin dute, baina bizitza osoan emanen dena. Alde horretatik, martxan hainbat ikastetxeren elkarlana lortu dute; esaterako, Tafallako eskolako haurrek parte hartu zuten atzoko baratze sinbolikoan. «Sekulako ongietorria izan dugu Tafallan. Martxa Euskal Herrian sartu berri da, eta ez genuen hain harrera berorik espero. Uste genuen hasiera hotzagoa izango zela, baina ez. Hitz hartzeen ondoren, landaketa bat egin dugu, inauguratu berri duten baratze feminista batean. Denok izan dugu aukera gure landaretxoa jartzeko. Hasieratik oso omenaldi polita izan da», gehitu du Minerrek.

Iruñean ere haritzaren hazia jarri zuten, Euskal Herriko txoko guztiak zeharkatuko dituen kutxa baten barruan. Herri bakoitzak bere alea jarriko du, emakumeen eskubideen alde. Argi utzi dute borrokak jarraitu eginen duela.

Horrez gain, gaur egun Europa osoan dauden beharrak mahai gainera atera behar dira, antolatzaileen ustez. Izan ere, aldarrikapen aterki berean egon arren, errealitate «oso ezberdinak» daude Europan, bai antolakuntza aldetik, bai beharren aldetik. Hori dela eta, txoko bakoitzean liburuxka bat egonen da, jendeak nahi duena adierazteko eta aldarrikatzeko.

Gaur, adibidez, Leitzan izanen da karabana feminista eguerdian, eta hainbat emakumeren artean ipuin bat idatziko dute liburuan, hilabeteak irauten duen martxa honetan oinarrituta. «Hiru herrialdetako emakume bana izanen dira protagonistak. Bakoitzaren egoerak besteenarekin zerikusirik izan ez arren, nazkatuta, karabana bat hartu eta Kurdistandik Europa zeharkatzen hasiko dira, euren eskubideak errespetatzeko eta parekidetasuna lortzeko bidean», azaldu du Oihana Iraola Leitzako Bilgune Feministako kideak.

Nafarroatik Lapurdira joanen da gaur karabana feminista, eta, astebetez Euskal Herriko txokoetan ibili ondoren, urriaren 4an eginen ditu azken kilometroak. Bilbon izanen da ekitaldi nazionala, arratsaldean, eta handik Galizia aldera abiatuko dira. Emakumeen Mundu Martxa Lisboan amaituko da, urriaren 17an, eta Euskal Herritik hainbat autobus joanen dira hara, asteburu pasa.

Lesbianen eskubideen aldeko alegatua

/in /by

Stacie Andreek pentsioa jaso zezan Andreek eta Laurel Hesterrek eginiko borroka jaso du Peter Sollettek ‘Freeheld’ filmean

Peter Sollet zuzendaria eta Ellen Page aktorea

Peter Sollet zuzendaria eta Ellen Page aktorea. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS

Filmaren hasierako errotuluak adierazten du: «Istorio hau benetako gertaeretan dago oinarrituta». Hasiera-hasieratik adierazi nahi izan du Peter Sollett (New York, 1976) zinemagile estatubatuarrak Freeheld-en kontatutakoa egiazkoa dela eta bertan agertzen diren pertsonaia nagusiek beren oinordekoak izan dituztela errealitatean. Amaierako irudietan filmaren oinarrian dauden bi pertsonen argazkiak agertzeak berretsi egiten du hori bera.

Borroka baten istorioa da Freeheld. Laurel Hester (Julianne Moore) New Jerseyko polizia da, eta minbizi terminal bat diagnostikatzen diotenean, haren helburu bakarra izango da hiltzen denean bere bikotekide gazteak (Stacie Andree / Ellen Page) pentsioa jasotzea eta partekatzen duten etxearen hipoteka ordaindu ahal izatea. Ezkonduta ez daudenez—2003an gertatu zen kasua, artean sexu bereko pertsonen arteko ezkontza legeztatu gabe zegoenean—, ukatu egingo diete aukera hori, eta hor hasiko da beren borroka. Lehendabizi ingurukoak —Poliziako lankideak bereziki— kausara gehitzeko, eta, bigarrenik, agintarien gaineko presioa egiteko.

Ellen Pagek benetako Stacie Andree ezagutu zuen filma egin aurretik, eta, atzo adierazi zuenez, hark asko lagundu zien filmaketan: «Zaurgarria, zintzoa eta eskuzabala izan da gurekin. Beti egon da prest laguntzeko, nahiz eta harentzat traumatikoa eta mingarria izan den». Pagek orain dela gutxi adierazi zuen publikoki lesbiana dela, eta filma kolektibo horren «pelikula» bihurtuko den itxaropena agertu zuen.

Moore eta Pagerekin batera, Michael Shannon eta Steve Carrell dira filmeko beste protagonista nagusiak. Carrellek Steven Goldstein gayen eskubideen aldeko elkarteko presidentearen rola jokatzen du filmean, eta istorio dramatikoari umore ukitua ematen dio, etengabe Hester eta Andreeren aldeko alegatuak eginez. «Baina benetako Goldstein askoz urrutiago joaten da!», adierazi zuen Sollettek umorez. Goldsteinek zirikatu egiten zuen Carrell histrionikoagoa izan zedin, eta aktoreak bere burua kontrolatu behar izaten zuen.

Genero indarkeriaren aurkako kartelak jarri ditu Zizur Nagusiko Udalak

/in , /by

Herriko sarreretan kokatu dituzte indarkeria sexista gaitzesten duten kartelak. Jon Godan Zizur Nagusiko alkateak nabarmendu du erakundeek ardura dutela genero indarkeria “behin betiko desagerrarazteko”.

Herriko sarreretan Zizur Nagusiko udalak jarri duen karteletako bat. Berria

Herriko sarreretan Zizur Nagusiko udalak jarri duen karteletako bat. Berria

Zizur Nagusiak ez du eraso sexistarik onartzen”, diote ele bitan udalak herriko sarreretan jarritako kartelek. Godanek esan du kartelak bizilagun eta bisitarientzat direla: “Udala eraso horien aurka agertzea ekinbide ikusgarria izan daitekeela uste dugu”. Carme Rubalcaba Berdintasun zinegotziaren aburuz, helburua gizartea gaiarekin sentsibilizatzea da, “bortizkeria sexista oraindik existitzen baita”.

Maiatzeko udal hauteskundeak UPNk irabazi bazituen ere, Jon Godan Gero Baiko hautagaia aukeratu zuten alkate EH Bildu, Zizur Elkarturik eta AS Zizurren botoei esker.

«Ez badirudi ere, neurez oso pertsona lotsatia naiz»

/in /by

Eduardo Gaviña laudioarra dago Yogurinha Borova pertsonaia bereziaren atzean. Las Fellini taldearekin aritu ondoren, hogei urtetik gora pasatu ditu Yogurinha pertsonaiarekin.

Yogurina Boroba

Yogurina Boroba (Eduardo Gaviña)

Bizitza osoa darama Eduardo Gaviñak (Laudio, Araba, 1969) arte plastikoaren munduan, jairik jai eta tabernaz taberna bere ikuskizuna eskaintzen. Yogurinha Borovarekin egin da ezagun Euskal Herri osoan, eta euskaraz ere egin ditu zenbait abesti.

Garai honetan jende gehienak oporrak ditu, baina zu lanez lepo zabiltza, ezta?

Jendea libre dagoenean izaten dut nik lan gehien normalean. Azken urteetan Bilboko jaiak ez ditut gozatzen, lan eta lan ibiltzen naizelako. Gainera, adinak ere eragina izan dezake. 46 urterekin, dagoeneko ez da erraza. Bada posible, baina…

Yogurinha Borovak 21 urte ditu jada.

Bai, izugarria da. 20 urte trabesti moduan lan egiten… Ni kasualitatez hasi nintzen; ez zen buruan neukan gauza bat. Egia esan, aldatu egin naiz; freskoagoa nintzen lehen, inozenteagoa. Orain profesionaltasun handiagoa daukat. Ez badirudi ere, neurez oso lotsatia naiz, eta, askotan, kostatu egiten zait lan egitea. Horregatik erabaki nuen asko margotzea, eta nolabaiteko maskara bat jartzea. Ahotsean ere falsetto-a erabiltzen dut.

Zein proiektu daukazu oraintxe esku artean?

Bada, musika aldetik ezer ez; azken bi urteetan bi disko atera ditut, eta oso jarraian. Bingo batean sartuta nago, igandero; eta karaoke bat ere egiten dut Kukusoak tabernan; ostiralero, Asier Bilbaoren Key tabernan lanean hasiko naiz… Lan piloa daukat, egia esan, eta oso gustura nago. Irailetik aurrera Afrikan grabatutako saioak emango dituzte ETB2n. Zimbabwe, Botswana eta Namibian egon gara Safari Wazungu reality-a grabatzen; itzela izan da, eta leku asko ezagutu ditut.

Abestu, antzeztu… Zerbait gehiago egitea gustatuko litzaizuke?

Erakusketa polit bat egitea gustatuko litzaidake. Nire lagun mutilen amei buruzko dokumental bat egitea gustatuko litzaidake, gure amak oso garrantzitsuak direlako guretzat; erreferentzia bat.

Gasteizko jaietan izan zara, eta Laudiokoetara eta Bilboko Aste Nagusira ere joango zara…

Bai, bihar lehen aldia izango da Laudioko txosnetan nagoena, kar, kar. Aste Nagusiari dagokionez, Gogorregi txosnan egon nintzen atzo, eta Asier Bilbaorekin ikuskizun bat egin nuen igandean, Pergolan, Asier Bilbao Show. Lan gogorra da, azken finean, eta ezin naiz parrandan atera.

Yogurinhak daraman janzkeraren atzean lan handia dago, ezta?

Bai. Oso gogoko dut sormenaren munduan aritzea eta musika egitea. Nire pertsonaiaren munduko arropa janztea izugarri gustuko dut. Nahiago dut gauzak sortu, agertoki gainean egon baino. Artista plastikoa naiz ni; beti egon naiz mundu horretan sartuta. Bilbo aldean lagun asko dauzkat horretan sartuta daudenak, eta asko laguntzen didate. Nik gutxi gorabehera esaten diet zer nahi dudan; zuzendu egiten dut, baina haiek dira lana egiten dutenak.

Esnekiak gogoko ditut oso ezaguna egin da, eta euskaraz abesten duzun abestietako bat da.

Abesti horrek mundu eder bat ireki dit: euskararen mundua. Kasualitatea izan zen: Patxi Goñi, nire pisukidearen anaia eta Gor diskoetxekoa, nire abestiak entzuten egon zen, eta disko bat ateratzea proposatu zidan. Ni benetan harrituta nengoen. Baldintza bat jarri zidaten, ordea: euskaraz abestea. Primeran hartu nuen proposamena, betidanik nahi izan baitut euskaraz lan egin. Dibertigarria izan behar zuen bideoklipak, eta lan handia izan zen. Bi baserri topatu, behiak… Nik gauza gehiago egin nahi ditut euskaraz; nire ustez, beharrezkoa da euskal munduan trabesti bat egotea.

«Berdintasunaren arazoaren parte gara, eta konponbidearena»

/in /by

Gizonek berdintasunaren lanketan parte hartzea oraindik erronka handia dela uste du Mikel Otxotorenak, askok pentsatzen baitute ez dela euren arazoa. Ikusle izan ordez aktore gisa ikusi nahi ditu.

MIKEL OTXOTORENA. SOZIOLOGOA

MIKEL OTXOTORENA. SOZIOLOGOA

OIT Lanaren Nazioarteko Erakundearekin batera gidaliburu bat argitaratu du Mikel Otxotorena soziologoak (Hernani, Gipuzkoa, 1974). Erdialdeko Amerikako herrialdeetan ibili ostean, lan esparruan gertatzen diren sexu erasoak nola identifikatu eta saihestu landu du proiektuan. Uste du han bizi izandako esperientziak eta hemengoak ez daudela oso urrun, eta berdintasuna lortzeko bidean oraindik aurrerapauso handiak eman behar direla. Horregatik, Euskal Herriko errealitateari begira, On:Giz eta Gizon Sarea proiektuetan buru-belarri ari da lanean.

Nolako esperientzia izan da Erdialdeko Amerikakoa?

Esperientzia ona eta, aldi berean, gogorra izan da. Egia esan, prozesu bat izan da: OITk bere garaian deitu ninduen Erdialdeko Amerikan egin zen ikerketa baten laburpena egiteko. Ikerketaren ondorioak irakurrita, ohartu nintzen gizonekin lan egin behar zela, sexu jazarpenaren aurka jardun behar zela lan munduan. Hauxe planteatu nien: gizonentzako prebentzio plan bat. Hainbat arlotan: alde batetik, sektore publikoan lan egiten dutenekin, eta, bestetik, sindikatuekin. Gida egin ostean, El Salvadorren testatzeko aukera izan nuen, eta polita izan zen; gustuko dut gizonekin esku hartzeak egitea.

Nolako errealitatea topatu zenuen han?

Gogorra. Gainera, lan esparruan lan jazarpenak oso modu bortitzean azaltzen dira askotan. Halere, errealitateaz galdetzen didatenean, ezberdintasunen inguruan galdetzen didate: hemengo errealitatea eta hango errealitatea. Nik ikusi eta bizi izan dudanagatik, itxura aldetik eta azaleko gauzetan ezberdintasun handiak badaude ere, erroan dagoena oso antzekoa da.

Lan munduaz ari gara. Erdialdeko Amerikako herrialdeetan langileen lan baldintzak eta eskubideak okerragoak dira hemengo langileenekin alderatuta, dudarik gabe. Horregatik azaltzen dira bortitzago lan jazarpenak. Baina estruktura, jarrera sexistak eta zer den gizon izatea oso berdintsuak dira han eta hemen.

Erroan antzekotasunak baldin badaude, gida erabil daiteke Euskal Herrian?

Bai. Noski, kontuan hartu behar da non egiten den lan: gizartean eragina duten arloak kontuan hartu behar dira. Halere, gida hau lehen pausoetako bat da, hain zuzen, identifikaziora begira: gizon izatea zer den, gizontasun jakin bat misoginian edo homofobian oinarritzen den… Berdin du zein herrialdetan zauden: hori denetan dugu. Laudioko [Araba] Udaleko Berdintasun Sailak eskatuta, bertako sindikalistekin batu, eta gida hau praktikan jarri genuen, tailer moduan.

On:Giz taldeko partaide zara. Zer lan mota egiten dituzue?

2007an sortu genuen. Hainbat gizon eta emakume berdintasunaren inguruan lanean ari ginen, eta beharra ikusi genuen elkarte bat eratzeko, espresuki gizonei begira eta gizonekin lan egiteko. Batik bat, formazio lanean hasi ginen; ikerketa batzuk ere bultzatu genituen, eta ebaluazioak egin izan ditugu… Hainbat modutan lantzen ditugu maskulinitatearen eta berdintasunaren gaiak. Noski, teoria feministetatik edaten dugu, baita LGTBQ teorietatik ere. Euskal Herriko mugimendu feministaren ildotik ari gara gure pausoak ematen.

Euskal Herrian erraza al da berdintasunarekin lotutako helburuak betetzea?

Ez dakit erraza edo zaila terminoekin definituko nukeen. Lan jarraitua da. Askotan, gaiaren arabera, gustatuko litzaiguke urte batetik bestera egoera aldatzea eta aurrerapauso nabariak ematea. Baina berdintasun gaietan, bai homofobia gaietan, bai arrazakeria gaietan, aurrerapausoak pixkanaka ematen dira. Horrek aurrerapausoak emateko zailtasunak erakusten dizkigu. Gizartean oso errotuta dauden gaiak dira, eta aldatzeak jarraitutasun bat eskatzen du.

Gaur egun, talde atzerakoiak indartsu daudela ematen du.

Bizi garen gizarteak arauak ditu. Horien aurka egiteak erreakzioak sortzen ditu, eta arauak mantendu nahi dituzten entitate atzerakoiak zelatan daude. Guk proposatzen ditugun aldaketek haien statu quo-a hankaz gora jartzea dakarte. Normala da, beraz, gizarte oinarrien aldaketa proposatzen dugunok talka egitea horrelakoekin, eta diskurtso atzerakoiak adieraztea. Hori seinale ona da, gauzak ondo egiten ari garen seinale. Ez balute ezer esango, alarmak piztuko nituzke.

Gizon Sareko partaide ere bazara. Zertan ari zarete orain?

Orain stand by momentuan gaude. Sortu genuenean, hainbat herritan gizon taldeak lanean ari ziren, baina bakoitzak bere kabuz jarduten zuen. Gizon talde horien artean elkarkidetza eta elkarlana lortu nahi genuen. Urte batzuetan oso aktibo lan egin dugu: kanpora eta barrura begira. Baina azken bi urteetan-edo, beherakada bat izan da parte hartze aldetik.

Zergatik zaudete geldialdian? Kideak beste talde batzuetan aktibo dabiltzalako, edo belaunaldi aldaketa ez delako egin?

Baliteke bietatik zerbait egotea. Baina uste dut oro har gizonen parte hartzea oso txikia dela berdintasunarekin lotutako gauzetan. Ezin dugu konparatu mugimendu feministarekin. Oraindik, gure erronka nagusia da gizonak berdintasunarekiko lanketa horretara gerturatzea; zoritxarrez, gizonezkoei iruditzen zaie emakumeek konpondu beharreko zerbait dela berdintasuna. Bigarren mailan geratzen gara, ikusle gisa, pentsatuz lagundu dezakegula. Baina ez. Guk ere parte hartu behar dugu, maila guztietan. Parte gara berdintasunaren arazoan, eta arazoaren parte garen neurrian, baita konponbidearenean ere.

Arriskuak badaude, orduan.

Gizonak ere hasi gara biltzen mugimendu feministaren barnean edo paraleloan. Baina ikusle bilakatzeko arriskua beti egongo da. Gure lana hor dago, sentsibilizazioan, ez gaitezen bazterrean geratu. Baina tentuz aztertu behar dugu gure parte hartzea nola bideratzen dugun. Helburu bera dugunon artean gatazkak sortzea litzateke okerrena. Gure parte hartzea aztertu eta landu behar dugu. Oraindik hasieran gaude.

Iraultza gorpuzten postpornografiaren eskutik

/in /by

Joan den uztailean, Medeak talde transfeministako kideok jardunaldi postporno batzuk antolatu genituen Donostian. Gure helburua askatasunean oinarritutako sexualitate eredu berriak Euskal Herrira helaraztea zen. Auskalo lortu genuen ala ez! Baina, dirudienez, erronka hori mahai gainean jartze hutsak jakin-mina sortu zuen, edo agian porno hitza entzuteak, nor daki! Ukaezina da herri borrokalaria dela gurea, baina isileko hierarkia bat existitu izan da beti hemen borroka gaiekiko. Iraultzarako bidean, gorputza buruaren euskarri soila bilakatu da maiz.

Feministontzat, ordea, gorputza lehen mailako tresna eta mintzaidea izan da beti. Gorputzetik hitz egin dugu, eta gorputza erabili izan dugu borrokarako. Lehenik eta behin, jakin badakigulako ez dagoela bi elementu hauen arteko banaketarik. Eta, bigarren, egunero jendarteak gure bizitza arautzeko ezartzen dituen debekuak gure gorputzean mugak inskribatzen dituelako. Emakume izateak modu zehatz batean eseri behar dudala esan nahi du, hankak ondo itxiz eta nire bizkar hezurra urratuz. Txikitatik ikasi nuen, eta hainbestetan errepikatu dut, dagoeneko nire gorputzean inskribatu dela. Orain, ikasitakoa deseraikitzea da esku artean dudan lana, ez baitago esanahi gabeko gorputzik ezta gorputzean markak uzten ez dituen gertakizunik. Barbara Krugerek zioen moduan, my body is a battleground.

Beraz, gorputza borrokarako tresna izanik, sexualitateak erdiguneko gaia izan behar luke. Euskal Herrian irekiak garen heinean, maiz esaten dugu sexualitatea gure egunerokotasunaren atal garrantzitsua dela. Hau da, pentsamendua, kirola, elikadura eta beste hainbeste atal jorratzen ditugun era berean landu beharko genukeela. Baina zer gertatzen da postpornografiari buruz hitz egiten badut? Hau da, sexu eredu eta pedagogiari buruz hitz egiten badut? Orduan masailak gorritzen zaizkio orori, eta txantxetako gaietara bueltatu garela dirudi.

Masail gorri horiek beste behin konfirmatzen dute sexualitatea esparru pribatuan kokatzen dugun gai bat dela. Ezkutukoa eta norbanakoa balitz bezala. Baina ideia hori guztiz faltsua da, gure gorputza beste hainbeste gaitan domestikatzen den era berean sexualitate eredu zehatz bat izan dezan hezten da, baita sexualitate eredu hori egoera eta modu zehatz batean gauzatu dadin ere. Domestikazio prozesu horretarako, askotariko tresnak ditu estatuak: lege zibikoak, komunikabideak… eta, nola ez, pornografia.

Pornografia gure sexualitatearen pedagogia bihurtu da, eta bertan agertzen diren gorputzak besteak beste zuriak, klase ertainekoak, heterosexualak eta gazteak dira. Beraz, eredu horietatik at dauden gorputzak sexualitaterik ez izatera kondenatuta daude. Mugimendu aniztasuna duten gorputzei, gorputz lesbianoi, gorputz nagusiei… beraien bizitzaren atal bat lapurtu zaie, ez baitute eredu koitozentratu heteropatriarkal horretan errepresentaziorik.

Seguruenik, masailak oraindik gorrituta dituztenek ez liekete sekula hainbesteko boterea emango pornografiari. Agian ez dute inoiz pentsatu pornografia gure gorputzarekin zuzenean mintzatzen den hizkuntza dela, hau da, beldurrezko filmek egiten duten modu berdinean sentsazioak sortzen dituela, gure gorputza sofatik mugiaraziz. Ba, jakin ezazue gorputzak sentsazio horiek barneratzen dituela ordegailuaren disko gogorra balitz bezala, esanahiak inskribatuz. Barneratze prozesu horrek oso modu eraginkorrean funtzionatzen du, pornografiaren eskutik ematen zaigun sexuaren narrazioa berdina baita beti: lehenengo ukitu, gero lau hanketan, gero sexu orala eta azkenik, noski, eiakulatu. Gure sexualitateari imaginaziorik gabeko bidexka bat marrazten dio.

Baina sexualitatea beste zerbait izan daiteke, gorputzetik sortzen den grina eta desioa milaka modutan gauzatu daiteke, milaka koloretan eta milaka momentu edo kidelagun desberdinekin. Beraz, postpornoaren sortzaile den Anny Sprinklek esan zigun moduan, dagoen pornografiak islatzen ez bazaitu, sortu ezazu zure pornografia propioa do it yourself.

Helburua beste pertsonaren desioan barrena hausnartzea da, gorputza entzutea, ez modu mekanizatu eta heterokoitozentratu batean jokatzea; gorputzak, zakila eta aluaz beste, azala du, izerdia, ilea, pultsioa. Beraz, gorputzarekin elkarrizketan jarri behar gara pornoak egiten duen bezalaxe, baina beste hizkuntza bat hitz eginez: postpornoaren hizkuntza, non gorputzak milaka zulo dituen, nahiz eta agian gure desioa gaur ez den horietako bat bera ere penetratzea.

Izan dezagun ba elkarrizketa hori gozatzen dugun gorputz bakoitzarekin, praktika koitozentratu hegemonikoetatik haratago. Hitz egin dezagun bere azalarekin, bere mila zuloekin, bere ilearekin, bere izerdiarekin, eta ponpatu dezagun bere pultsioa. Agian horrela, gorputz guztiek, edozein jatorri, mugikortasun edo sexu identitate izanda ere, bizirik daudela eta legitimoak direla sentitu ahalko dute. Ez dago ilegala den pertsona ez desiragarria ez den gorputz edo praktikarik, gurea topatu besterik ez dugu.

Beraz, bada garaia noizbait dezagun desira eta plazerra mahai gainean jarri eta gorputza borroka gune bilakatu.

«Eskubideen lege batean administrazioa ezin da bermea izan»

/in , /by

EUGENI RODRIGUEZ. KATALUNIAKO HOMOFOBIAREN BEHATOKIA

Rodriguezek irmo defendatu du Kataluniako homofobiaren aurkako legea: eskubideak bermatzeko, zigorrak ezartzeko eta kolektiboa ahalduntzeko balio duela dio. Dena den, aurkitu diote ahulgunerik.

eugeni rodrigeuez

Eugeni Rodriguez

Iazko urriaren 8an onartu zuen Kataluniako Parlamentuak Gay, Lesbiana, Bisexual eta Transexualen Eskubideen Aldeko eta Homofobiaren Aurkako Legea. Ibilian, testuaren indarguneak eta ahulguneak identifikatu dituzte. «Arrisku hori du lehenak izateak», aitortu du Eugeni Rodriguezek (Hospitalet de Llobregat, Herrialde Katalanak, 1965), Kataluniako Homofobiaren Behatokiko kideak. Aitzindariak izan ziren Europan. Aurten antzeko egitasmo bat aurkeztu nahi du EH Bilduk Eusko Legebiltzarrean; hango esperientzia ezagutu dute Rodriguezen ahotik.

Zergatik eta zertarako behar zuen Kataluniak legea?

2005ean sexu berekoen ezkontzak onartu ziren Espainian. Baina jendeak ez ditu eskatzen ezkontzagatik dagozkion hamabost opor egunak; ez dira ausartzen. Bi lesbiana euren umea eskolan matrikulatzera doazenean, aitaren eta amaren izena galdetzen diete. Ezkontzeko eskubidearekin ez da dena konpondu. Nik esaten dut etxea teilatutik egiten hasi zirela. Oinarriak falta dira. Eskubide asko dago oraindik bermatzeko. Eta, era berean, guk lege zigortzaile bat nahi genuen. Urte askoan homofobia debaldekoa izan da. Orain erasoen aurkako txertoa behar genuela uste genuen. Eta legea behar dugu LGTBI kolektiboa ahalduntzeko modu bakarra delako. Azkenaldian homosexualitatearen aurkako neurriak hartzen ari dira hainbat estatu: Europan berton, Errusia. Badirudi atzera egiten ari garela. Katalunian herri berri bat sortzeko prozesuan murgilduta gaude, eta argi utzi nahi genuen gure herri berria ez dela homofoboa.

Ezinbestekoa da lege berezi bat homofobiaren aurka egiteko? Beste lege eta baliabideak ez dira nahikoak?

Europako datuak dira: ehun eraso LGTBIfobotik hamasei baino ez dira epaitegietan bukatzen. Zerbaitek huts egiten du. Hasteko, lege honek izenak ipintzen ditu: homofobia, lesbofobia, transfobia, bifobia… Bakoitza zer den definitzen du. Eta hori oso garrantzitsua da fobia horien aurka egiteko, ikusarazi egiten baititu. Adibide bat ipiniko dut. Errusian gertatzen zena kopiatuta, Katalunian Pilla-Pilla izeneko talde homofobo bat izan dugu. Internetez gay diren gizonekin ligatzen zuten, zelai batera eroan, eta, erasoa grabatu ostean, sarean ipintzen zuten. Hemen ez dute inor hil, baina hamar biktima egon dira. Legea onartzearekin bat, desagertu egin da taldea.

Demagun ume batek eskolan ikaskideen irainak sufritzen dituela, LGTBI delako. Zer egin dezake lege horren babespean?

Ez dugu irudikatu beharrik. Izan dugun azken kasua horixe da. Duela hilabete ama batek deitu gintuen 14 urteko semeak azken bi urteetan bullying-a sufritu duelako, Gironako ikastetxe publiko batean. Heziketa fisikoko irakasleak azken lau hiletan eskola zuten aldiro hau esaten ei zion: «Mesedez, ez egin korri maritxu baten moduan». Umeak hamabost kilo galdu ditu bat-batean. Eta astero hamar euro eroan behar ditu eskolara, ikaskideek ez iraintzeko. Gainera, eskolako psikologoak mutilaren aurkako txostenak egin ditu. Lege honen 12. artikuluak hezkuntzaz egiten du berba. Umeen sufrimendua eragotzi behar dela esaten du, baita biktima izan direnak babestu behar direla ere, haien bizitza normaltasunera itzultzeko neurriak hartuta. Ikastetxe horrek legea oso-osoan hautsi du.

Homofobiaren Aurkako Behatokiak salaketa ipini zuen Generalitatean. Neurriak hartu beharko dira. Ume horren sufrimenduaren erreparazioa ere egin beharko litzateke, legeak hala agintzen duelako. Baina gobernuak erantzun digu umea eskolaz aldatuko dela, eta arazoa konponduta dagoela. Horregatik, guk arartekoarengana jo dugu, gobernua estu har dezan. Ikusten ari gara borondate politiko eskasa dagoela legeak dioena dioen moduan betetzeko. Era berean, fiskala deklarazioak hartzen ari da, deliturik egon den ikertzeko.

Beraz, administrazioak ez du legea betetzen?

Convergencia ez zen legearen aurka egon, baina alde ere ez. Onartu zuten, eta listo. Orain ikusten ari gara borondate politiko gutxi duela. Egia da urtebeteko epea dutela legea oso-osoan indarrean sartzeko. Egia da ez dela erraza. Uste dugu hamar bat urte beharko direla testuak jasotzen dituen lan ildo guztiak martxan jartzeko. Izan ere, asko dago egiteko. Adibidez, hezkuntza sisteman txertatu behar dugu. Baina ez ikasgai berezi moduan: «Tori, hemen homosexualitatea». Ez, zeharlerroa izan behar du. Matematika, historia edo bestelakoak ikasterakoan errealitate hori islatu behar da ikasgelan.

Zer aukera duzue administrazioak legea betetzen ez duenean?

Betikoa: arartekoa. Osasun arloko kontuengatik hainbatetan jo dugu harengana. Ez du administrazioa zigortzeko eskumenik, baina errieta egiten dio, zer egin behar duen esaten dio, eta txosten oso interesgarriak egiten ditu. B plana ere badugu. Izan ere, bagenekien Generalitateak hala jokatuko zuela. Beraz, orain tokiko administraziora jotzen hasi gara, haien bidez legea zabaltzeko. Legeak Generalitatearen eta tokiko administrazioen arteko akordioak egiteko modua ematen du, gobernuak legearen eskumen batzuk erakunde horien esku uzteko. Bartzelonako Udalarekin indar berezia egin gura dugu. Batez ere, legea ezagutarazi nahi dugu.

Legearen indarguneetako bat zigorrak edo isunak dira. Zeinen ardura da horiek ezartzea?

Hori da gure hanka sartzeetako bat. Guk nahi genuen horretarako erakunde berezi bat sortzea. Baina Generalitateak berak du ardura hori. Guk ez genuen aurrekaririk, eta itsu-itsuan idatzi genuen legea. Ikasi dugu lezioa: eskubideak bermatzea eta diskriminazioa bukatzea helburu duen lege batean ezin da administrazioa izan bermea. Bere lana aurrekontua eta baliabideak jartzea izango da, baina kontrolak beste baten gain geratu behar du. Ezinbestekoa da zigorrak jartzeaz eta legea betetzen dela baieztatzeaz arduratuko den erakunde independente bat sortzea. Gironako ume horren kasuan ikusi dugu, adibidez, ez duela funtzionatzen. Gaur egun arartekoaren bidez ari gara lanean, egunen batean erakunde hori lortuko dugulakoan.

Arestian esan duzu Gironako umearen amak zuengana jo zuela salaketa jartzera, behatokira. Ez al lukete Generalitatera joan behar? Ez al luke gobernuak horretarako zerbitzu edo baliabide propio bat sortu behar?

Salaketak guk jasotzen ditugu. Legeak arreta zerbitzu integral bat aipatzen du. Jaurlaritzak badu Berdindu izeneko zerbitzua. Oso ondo egituratuta dauka. Lan txukuna egiten dute. Gurean lurraldetasuna ere ez da bermatzen. Bartzelonara jotzen dugu, Generalitatera. Baina Kataluniako beste herri batean biziz gero, zer? Gobernuak bermatu behar du jendeak salaketa jartzeko aukera izango duela. Ikusi behar dugu behatokia nola txertatu dezakegun legearen egituran; agian, akordioren baten bidez.

Frantziak asiloa ukatu dio Hendaian atxikita dagoen lesbianari

/in /by

Nigeriara itzularaziz gero, hamalau urteko espetxe zigorra jasoko du 26 urteko gazteak. Estrasburgoko Auzitegira joko du Cimadek

Hendaian atxikita daudenen eskubideak aldarrikatu dituzte hainbat protestatan

Hendaian atxikita daudenen eskubideak aldarrikatu dituzte hainbat protestatan. BOB EDME

Kanporatze arriskuan dago Elita, Hendaiako atxikitze zentroan (Lapurdi) dagoen 26 urteko lesbiana nigeriarra. Izan ere, haren asilo eskaera atzera bota zuen Frantziak atzo, homosexuala dela frogatu ezin izan duelakoan. Jaioterrira itzuliz gero, hamalau urteko kartzela zigorra ezarriko diote, Cimadek asteon salatu duenez. Europako Giza Eskubideen Auzitegira joko du orain etorkinen eskubideen aldeko elkarte horrek.

Homosexualitatea legez kanpokoa da Nigerian; 2007an, gainera, sexu berekoen arteko ezkontzak berariaz debekatzeko lege bat onartu zuten. Ondorio sozialak pairatu ditu Elitak: indarkeria latza jasandakoa da lesbiana izateagatik. Enugun (Nigeria) bizi zela, haren bikotekidearekin eta beste bi emakumerekin, auzokoak etxera sartu zitzaizkien. «Haren bikotekidea, Mary, herriko plazan erre eta hil egin zuten gasolina eta gurpilekin», azaldu du asteon Francisco Sanchez Rodriguez Cimadeko kideak BERRIAn. Leihotik aterata lortu zuen Elitak etxetik ihes egitea. Haren beste bi adiskideak, ordea, espetxeratuta daude: hamalau urteko zigorra betetzen ari dira; hain justu, arrisku hori du Elitak Nigeriara itzularaziz gero.

Uztailean AEB Ameriketako Estatu Batuetara ihes egin zuen, baina ez zioten sartzen utzi, eta Parisera bidali zuten, Roissyko aireportuan egin baitzuen eskala. Han, hemeretzi egunez izan zuten atxikita: Nigeriara eraman nahi zuten, baina Elitak zortzi aldiz egin zion uko. Cimadek salatu du haren egoeraren berri eman ziela estatuko ordezkariei, baina ez ziotela egin kasurik. Azkenik, libre utzi zuten, estatutik alde egiteko baldintzarekin. Hendaian atxilotu zuten, uztailaren 24an, tren geltokian, muga pasatzeko garraioaren zain zegoela. Ordutik dago atxikitze zentroan.

Asteartean deklaratu zuen OPFRA Iheslari eta Apatriden Babeserako Frantziako Erakundeko ordezkarien aurrean, bideo konferentzia bidez, Tolosan (Okzitania). Erakundeak 96 ordu zituen babes eskaerari buruzko ebazpena emateko. Cimadek salatu du biziki zaila dela Frantziak eskaerok onartzea: azken bi urteetan elkarteak Ipar Euskal Herrian kudeatutako 70 ingurutik soilik lauk lortu dute asiloa.

Elitak ezinbesteko zuen homosexualitatea egiaztatzea. 2013an, legea aldatu zuten, eta kontzientziari lotutako gaitzat dute sexualitatea, baina, praktikan, prozedura konplexua da oraindik ere. Bi arlotan aztertzen dute auzia: batetik, jaioterriko legediari erreparatzen diote, eta bestetik, eskatzaileak frogatu behar du talde sozialaren araberako jazarpena jasan duela. Nigerian, lesbiana izatea delitu da, eta Elitak indarkeria jasan du bere sexu joeragatik —prentsa artikulu bat ere eraman zuen, horren froga—, baina ez da nahikoa izan: atzo arratsean asilo estatutua ukatu zion OPFRAk.

Itxaropena, Estrasburgon

Hainbat iturriren arabera, edozein unetan hel daiteke Elita Nigeriara itzularazteko kanporatze agindua. Halere, Cimadek badu itxaropen izpi bat. Elkarteak prest du jada Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegira jotzeko prozedura, Sanchezek azaldu duenez: «Neurri kontserbatorio bat aurkeztu dugu, estatuaren legediaren arabera gabezia juridiko bat egon dela adierazteko; hau da, Elitaren egoera ez dutela behar bezala kontuan hartu». OPFRAren ebazpenaren zain izan dira Estrasburgon.

Hamalau urteko kartzela zigorra dakar lesbiana izateak Nigerian. Baina espetxetik kanpo ere zigor sozial gogorra du homosexualitateak. «Irainak eta torturak» aipatu ditu azken egunotan Sanchezek. Ondo daki hori Elitak, asteon ETBn emandako elkarrizketa batean adierazi duenez: «Hilko naute, Mary hil zuten bezalaxe».