SEXUA ALDATZEKO EBAKUNTZEN ALDE DAUDEN GAZTEAK
Homofobia, Transfobia eta Bifobiaren Aurkako Egunaren harira, Gazteriaren Euskal Behatokiak 2016ko Gazteriaren Txosteneko datu batzuk eman ditu: gazteen %89 sexu aldaketarako ebakuntzen alde daude; %83 ziren 2008an. Sexu bereko ezkontzen alde %91 daude.
Beste behin ere, maiatzaren 17aren inguruan lesbianek, gayek eta transexualok bizi dugun diskriminazioa hizpide izaten da egunkarietan. Aurten, estreinako aldiz, Bullying-aren Nazioarteko Egunak ere protagonismo itzela hartu du komunikabideetan eta jendartean. Urte luzeak pasatu dira egoera lazgarri batek gure herria astindu zuenetik, Jokinek bere buruaz beste egin zuenetik. Ikastetxeek bullying-a detektatzeko —eta gelditzeko— protokoloak garatuak dituzte, baina ezin esan horrelako jokaerak uxatu ditugunik.
LGTBI pertsonekiko jazarpena edo bortizkeria eta emakumeen aurkako indarkeria matxistek bide paraleloa eraman dute. Etxeko (eskolako) kontua izateari utzi, eta kontu publiko bihurtu da. Denoi dagokigu, denok gara biktimak. Denok dugu gelditzeko erantzukizuna. Eta abiapuntu hori hartzen badugu, eta benetan aurre egingo badiogu, ezin dugu zuritu inolako bortizkeria kasurik.
Historiak erakutsi digu legeetan emandako aldaketak ez direla nahikoak izan berdintasunaren aldeko lorpenetan. Genero berdintasuna ez dugu erdietsi lege aldaketen bitartez, gaur egun oraindik ere ohitura eta jarrera matxistek bete-betean jarraitzen baitute.
Egungo gazteek nola ikusten eta nola baloratzen dute genero eta aniztasun afektibo sexuala? Garbi dago euren begirada eraikitzen ari direla, betiere bizipen propioetatik abiaturik. Baina non gauden ulertuko badute, eskubideak azken hamarkadetan hainbat eremutan eman den borrokari esker erdietsi direla ezagutu behar dute. 2015. urtean Aldarte eta EHGAM taldeekMemoria ausartak proiektua aurkeztu zuten, LGTB memoria historiko kolektiboa berreskuratzeko gunea. Bertan, hamahiru bizitza-istorio aurkezten dira, eta frankismo eta trantsizio garaiko bizitza eta maitasun gay-lesbiarreko istorioak biltzen dira. LGTB memoria historikoa aldarrikatzeko eta biltzeko gune horretan homofobia eta lesbofobiaren aurka borrokatzen da, gaur egungoarekin erlazionatua dagoen ezagueraren bitartez.
Pertsonen arteko harremana mota askotarikoa izan daiteke, eta ohikoa den hitzen bitartez ez ezik, keinu, gorputz hizkera eta begiradaren bitartez ere gauzatzen dugu komunikazioa, eta gu geu garen bezala agertzen gara besteen aurrean. Era berean, ezin dugu ahaztu begiradek eta keinuek berebiziko garrantzia izan dutela, eta badutela gaur egun, elkar ezagutzeko eta harremanak izateko, ligatzeko tresna ere bai baitira.
Historiak erakutsi digu legeetan emandako aldaketak ez direla nahikoak izan berdintasunaren aldeko lorpenetan. Genero berdintasuna ez dugu erdietsi lege aldaketen bitartez, gaur egun oraindik ere ohitura eta jarrera matxistek bete-betean jarraitzen baitute.
Egungo gazteek nola ikusten eta nola baloratzen dute genero eta aniztasun afektibo sexuala? Garbi dago euren begirada eraikitzen ari direla, betiere bizipen propioetatik abiaturik. Baina non gauden ulertuko badute, eskubideak azken hamarkadetan hainbat eremutan eman den borrokari esker erdietsi direla ezagutu behar dute. 2015. urtean Aldarte eta EHGAM taldeekMemoria ausartak proiektua aurkeztu zuten, LGTB memoria historiko kolektiboa berreskuratzeko gunea. Bertan, hamahiru bizitza-istorio aurkezten dira, eta frankismo eta trantsizio garaiko bizitza eta maitasun gay-lesbiarreko istorioak biltzen dira. LGTB memoria historikoa aldarrikatzeko eta biltzeko gune horretan homofobia eta lesbofobiaren aurka borrokatzen da, gaur egungoarekin erlazionatua dagoen ezagueraren bitartez.
Pertsonen arteko harremana mota askotarikoa izan daiteke, eta ohikoa den hitzen bitartez ez ezik, keinu, gorputz hizkera eta begiradaren bitartez ere gauzatzen dugu komunikazioa, eta gu geu garen bezala agertzen gara besteen aurrean. Era berean, ezin dugu ahaztu begiradek eta keinuek berebiziko garrantzia izan dutela, eta badutela gaur egun, elkar ezagutzeko eta harremanak izateko, ligatzeko tresna ere bai baitira.
Javier Liñera
Ahaztutako istorio bat kontatzen du Barro Rojo (Lohi gorria) antzezlanak: gayek Europako kontzentrazio esparruetan izandako baldintzak. Javier Liñera (Bilbo, 1975) da ikuskizuneko aktorea, eta antzezlana komedia gisa mozorrotutako drama bat dela dio. Sariak eta emanaldiak pilatzen ari da. Gaur, Zarautzen (Gipuzkoa) egongo da, eta, bihar eta igandean, Bilbon.
Kontzentrazio esparruetan gayek izan zituzten bizipenak kontatzen ditu antzezlanak. Ahaztuta geratu diren lekukotasunak.
Homosexualen istorioak, izan gizon edo emakume, eta ijitoen bizipenak bigarren mailan geratu izan dira beti. Kontzentrazio esparruez hitz egitean, beti juduen inguruan hitz egiten da, eta, horren ondorioz, kalte-ordainak lortu dituzte, baina gay, lesbiana eta ijitoek, ez.
Zergatik ahaztu da istorio hori?
Iraindutako kolektibo bat izan da beti. Espainian, esaterako, gaizki ikusiak ziren eskuindarren eta ezkertiarren aldetik. Sozialki arbuiatuta zeuden, eta ijitoak berdin. Eta horregatik ahaztu dira haien lekukotasunak.
Espainiako eta Alemaniako kontzentrazio esparruetan hartu zituzten preso gayak, ezta?
Baita Polonia edo Austrian ere. Alemaniarrak Espainiara etortzen ziren kontzentrazio esparru bat nola egin behar zen erakustera. Lasaiagoak ziren Espainiakoak; ez zeuden hiltzeko pentsatuta, baina bertako baldintza gogorren ondorioz jende asko hil zen. Kontzentrazio esparru horiek desagertu ziren, eta nekazaritzara bideratutako gune bihurtu ziren ondoren. Funtzionatzeko modua aldatu zen, baina Kanaria uharteetan gayentzako kontzentrazio esparru bat egon zen ostera.
Gayak «sendatzeko metodoak» ere orduan iritsi ziren.
Hala da, Espainian, 1970eko hamarkadan hasi ziren halako metodoak erabiltzen, baina, Europan, 1950 ingururako ari ziren horretan. Badajoz eta Huelvako espetxeak horretarako egin zituzten. Aktiboa edo pasiboa izan, batera edo bestera eramaten zituzten.
Benetan sailkatzen zituzten hala?
Bai, nahiko irizpide xelebreak ziren. Gizon edo emakume papera egin, horren arabera epaitzen zituzten gayak, eta batera edo bestera bidali. Galtza itsatsi batzuk eramanez gero, kartzelara bidaltzen zituzten. Gaur egun ere, itxura jakin bat izanez gero, kartzelara bidal zaitzakete zenbait lekutan.
Aste honetako albistea da Italiako parlamentuak gayen eta lesbianen ezkontzak onartu dituela. Aurrerapausoak ematen ari dira legeen aldetik, baina gizartean sumatzen da aldaketa hori?
Madrilen eta beste hainbat hiritan homosexualen aurkako eraso ugari izaten ari dira; ikasgeletan gero eta matxismo gehiago dago, eta baita homofobia ere. Ez dakit hori lehen ere gertatzen zen, edo ez zen salatzen. Baina irudipena dut sozialki atzerapauso bat eman dela. Zerbait gaizki egin dugula uste dut, gizartea atzera joan dela. Legeek normalizazioaren bidean laguntzen dute, babes bat sentitzen duzulako. Jendeak zer pentsatzen duen berdin dit, baina isilik gera daitezela, ez daukat zertan jakin zer pentsatzen duen. Legeek babestu arren, atzera goaz.
Alegia, aurrerapausoak eman ditugula dirudien arren, ez dela hainbesterako.
Ez dakit zergatik den, baina esan daiteke lasaitu egin garela. Eskubide batzuk bermatu direlako, badirudi dena eginda dagoela, eta atzetik datozenek berdintasun kontzeptuak barneratuta dauzkatela. Baina ez da horrela, eta alde horretatik zerbait gaizki egiten ari gara.
Hezkuntzaren arloa izan daiteke horretarako gako bat, ala?
Gakoetako bat, bai. Baina ez naiz gayen borrokaren inguruan hitz egiten ari bakarrik. Borroka feministak ere lagundu du LGTB mugimendua garatzen. Emakumeen eskubideak urratzen direnean, LGTBarenak ere urratzen dira. Hori guztia ondorengo belaunaldiei transmititu behar zaie.
Oraingo honetan, penalti bat adierazi eta oihuka hasi zitzaizkion harmailetatik: “Hori da telebistan agertzen den marikoia, gola ipurditik sartuko duzu, marikoi zikina!”. Tomillerorentzat, dena den, “publiko guztia barrez ikustea” izan zen gogorrena, “horrek eman zidan min gehien”. Gertatutakoa eta gero, eta eraso homofoboak salatu zituenetik Andaluziako Futbol Federazioak izan duen jarrera ikusita –erasoak publiko ez egiteko presioak izan zituen eta hedabideetan agertzen jarraituz gero zigortuko zutela esan zioten–, futbola behin-behinean uztea erabaki du Tomillerok. Homosexuala dela onartu duen Espainiako Estatuko lehenengo arbitroa da bera.
Martxoan hasi zen dena
Martxoaren 26an, kadeteen arteko partidu batean, “nazkatu arte jango dituzu zakilak” bezalako irainak entzun behar izan zituen eta komisarian salatzea erabaki zuen. “Gehiagotan gertatu zait, baina beldurragatik ez dut salaketarik jarri. Aski da. Ez dut gehiago halakorik onartuko”, adierazi zuen orduan. Jarrera hauek inpune ez uztea eta bide batez futbol kategoria guztietan ematen den homofobia bistaratzea zuen helburu.
Babes mezu asko jaso ditu ordutik, baina nonbait, kontrako erasoek irabazi dute partida, oraingoz.
Transexualitatea lantzeko lehen material didaktikoa argitaratu du Chrysallis elkarteak. Haur transexualen gurasoek osatzen dute elkartea eta ikastetxeetan gaia lantzeko proposamena da euren ekimenaren xedea. Zakila duen neska, edo alua duen mutila. Baieztapen horiek lantzeko aukera mahai gainean jartzea da euren nahia, transexualitatea eskolan lantzeko modua.
Sei fitxa dira guztira. Haurrei hausnarketa egiteko baliatu nahi dituzte. Aingeru Mayor sexologo eta Mattin Martiarena ilustratzaileak diseinatu eta prestatu ditu material didaktikorako fitxa horiek.
Albiste hau Euskalerria Irratian argitaratu da eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra
Lehen aldiz, bi erakusketa batera zabaldu dituzte Donostiako Tabakaleran: Anarchivo Sida —Equipo Rek eta Donostia 2016k elkarlanean ekoitzia— eta Maryam Jafri pakistandarraren The Day After (Biharamuna) —Parisko Betonsalon arte eta ikerketa zentroaren eta Tabakaleraren koprodukzioa—. Bi erakusketa diren arren, abiapuntu bera dute: artxiboa. Dokumentazio bilketa baten bidez, historian egin diren interpretazioen inguruan hainbat galdera planteatzen dituzte. Artistek zalantzan jarri dute nolabait historiak ofizialki kontatutakoa. Lehen kasuan hiesaren inguruko ikerketa bat egin dute, eta bigarrenean herrialde kolonizatuen ingurukoa. Biak ekainaren 26ra bitartean egongo dira ikusgai.
Anarchivo Sida Aimar Arriola bizkaitarrak Nancy Garin eta Linda Valdes txiletarrekin elkarlanean garatutako proiektua da. Duela hiru urte ikerketa prozesu bat jarri zuten martxan Madrilen, eta orain Donostiara heldu da erakusketa forma hartuta. Hiesa gaixotasun gisa ez ezik, diskurtso politiko gisa ere lantzen du obrak. «Hiesaren krisiak kulturan izandako eraginean jartzen du arreta», azaldu du Arriolak. «Kontraartxibo bat sortzea da proiektuaren metodologia; ez du iraganaren lekuko edo babesgune izan nahi, errealitatea orainean idazteko tresna da artxiboa». Haren arabera, azken urteetan nazioartean gai hori asko landu dute, baina, gehienetan, testuinguru «hegemonikoen» ikuspegitik: Ameriketako Estatu Batuetan eta Europa erdialde-iparraldean jorratu dute, besteak beste. Horregatik, Latinoamerika, Euskal Herria eta Espainian jarri dute arreta.
1980ko hamarkadaren amaieratik aurrera, hiesaren inguruan publikatutako artxiboen bilketa bat egin dute: ekoizpen artistikoak, argazkiak, bideoak, kartelak, egunkarietako orrialdeak, prebentziorako eskuorriak… aurki daitezke erakusketan. Artxibo horietatik abiatuta, zenbait konturen inguruko gogoeta proposatu nahi dute komisarioek. Izan ere, iraganeko borroken oroimena berpiztu nahi dute, egungo zailtasunei aurre egiteko baliagarria delakoan. Globalizazioaren eta neoliberalismoaren inguruko ikuspegi kritikoa adierazi dute, eta Pablo Berastegi Donostia 2016ko zuzendariaren iritziz, «pentsamendu kritikoa, artea eta konpromiso soziala» uztartzen ditu erakusketak. «Ondoez neoliberala» idatzita dago kartel batean.
Carme Nogueira artista arduratu da erakusketaren diseinuaz, eta hiru ardatz kontzeptualetan banatu ditu dokumentuak. Animalia sinbolo gisa lantzen da lehenengo atalean; izan ere, azaldu dutenez, hiesaren inguruko politiketan funtsezko lekua bete dute animaliek, eta irain gisa ere erabiliak izan dira. Heriotzaren ingurukoa da bigarren atala, eta, bertan, hiesaren krisia gizarteak nola bizi izan duen erakusten da: legeak, erritu sinbolikoak, sinesmenak… landu dituzte. Azken atalean, berriz, osasuna da oinarri. «Gorputz batzuk normal gisa eta beste batzuk patologiko gisa irakurtzera garamatzan konbentzioa da osasuna», irakur daiteke bazter batean.
Erakusketari lotuta, hark irauten duen bitartean, lau jarduera egingo dituzte Tabakaleran. Gaur bertan hasiko da horietako lehena, 17:00etan: Osasuna / jakintza / boterea izeneko tailerra. Bost jardunalditan banatu dute, eta haietako bakoitzean zenbait gai landuko dira: GIB birusa, ingurumena, sistema juridikoa… Gaurko saioan, gorputzaren politiken inguruko eztabaida sustatuko dute. Arriolaren arabera, gaur gaixotasuna landuko dute, batez ere, baina gainontzeko saioetan, abiapuntu baino ez da izango.
Deskolonizazio prozesuak
Maryam Jafrik 2015eko martxoan aurkeztu zuen The Day Afterproiektua Parisen, eta, orain, Tabakalerarako moldatu du. Dimentsio hirukoitza du lanak: artxiboa artistaren pieza gisa, ikerketa kasu gisa zein jabetza gisa landu du. Independence Day 1934-1975 (Independentziaren Eguna 1934-1975) obra da proiektuaren abiapuntua, baita erakusketako lehen pieza ere. Galdera honen inguruko gogoeta proposatzen du lan horrek: «Zein da artxiboen funtzioa deskolonizazio prozesuetan?». Obra hori osatzen duten argazkiak Europako koloniak izandako Afrikako eta Asiako herrialdeetan ateratakoak dira, independentzia lortu zuten egun berean. Independentziaren inguruko ekitaldiak eta ospakizun politikoak ageri dira, besteak beste. Irudi horiek batabestearen ondoan jarrita, artistak herrialdeen historia irakurtzea proposatzen du.
Erakusketaren bigarren atalean, ikerketa kasuak daude, artxibo bat osatzeko baliabide direnak. Betonsalon egindako ikerketa kasuez gain, propio Tabakalerarako egindakoak ere badaude: Marokoko, Ekuatore Gineako eta Filipinetako kasuak dira horiek.
Hirugarren atal bat du erakusketak, artxiboa jabetza gisa jorratzen duena. Jafrik Independence Day 1934-1975 pieza osatzeko egin zuen ikerketan zehar, konturatu zen argazki agentzietatik eskuratzen zituen irudietako asko —Getty Images edo Corbis agentziek emandakoak, esaterako—, herrialde independizatuetako gobernuek ematen zizkioten berberak zirela. Horren harira, ariketa bat proposatzen du: agentziek emandako irudiak, argazki pribatuak eta nazionalak elkarren ondoan jarri ditu, eta haien artean antzekotasunik ba ote dagoen aztertzea da ariketaren muina.
Izaro Antxiak bere antzeko egoeran daudenak animatu nahi ditu aurrera egin eta saiatzera (argazkia: Uriola.eus).
Zelaira irten baino apur bat arinago, San Inazioko kiroldegian zegoela, “urduritasuna” adierazi zuen elkarrizketatzera joan ziren kameren aurrean, nahiz eta partiduan bertan “erlaxatuago” sentitu.
Izaro, izatez Gorka izenarekin jaio zen. Igandean lehenengo partidu ofiziala jokatu ahal izan zuen pare bat aste aurretik jasotako NAN berriari eta bere taldearen laguntzaz aldatutako identitate femeninodun fitxari esker. Badira bi urte prozesu “luze eta gogorrarekin” hasi zela. Oraindik ez du guztiz bukatu emakume izateko prozesua. Aurrera jarraitzeko prest agertu da Izaro.
Informatikoa lanbidez eta Bizkaiko Portugaleteko herritarra, haren familiaren laguntza beti jaso izan duela adierazi du, baita futbol taldeko kideena ere. Bere antzeko egoeran bizi denari esan nahi dio “aurrera egin behar dela, saiatu behar dela. Zerbaiten zain geratzen baldin bazara ezer egin gabe, ez da betetzen”.
Albiste hau Uriola.eus-ek argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.
Ezkontza legeak erakutsi bezala, lege mailan gauzak aldatu dira, mentalitate mailan beste bat da egoera. Lan ikaragarria dugu egiteko horretan, pazientziaz, jendearekin hartu-emanean. Baionan ezkon gaitezke bi mutil, kalean eskua emanda ibili edota musuka aritu… Komunikabideek homosexualitatearen gaia konponduta egongo balitz bezala aurkezten dute eta errealitatea bestelakoa da. Alde sozialean ere badago zer egin, egoera ekonomiko zaila bizi duten gay eta lesbianak badirelako.
Beste aldarrikapen batzuk dituzten elkarteekin batera ikusten dugu maiz Les Bascos; hor zineten, adibidez, Ailleten aurkako martxan martxoaren 8an. Zer dela-eta hori?
Diskriminazio guztien aurka altxatzen dugu ahotsa; herritarrak gara, beste herritarrekin bizi garenak, eta gure borrokak haienarekin egin behar du bat, dela elkartasun arazoa, dela ilun aroaren aurkako borroka, dela diskriminazio arazoa sexismoagatik edota elbarritasunagatik… Egun, adibidez, etorkinen gaia jarri nahi dut mahai gainean; jarrera humanista da gurea. Ez gara alde horretatik arras LGBT mugimendu bat, nahiz eta gure partaideen %90 hala izan. Berdintasun balioek batzen gaituzte, ez sexu-aukerak. Azken hau oso garrantzitsua iruditzen zait indar populista batzuk kolektibo ezberdinok elkarren aurka jarri nahian dabiltzan garai hauetan. Horrexegatik sartu gara batzuk ezbaian jartzen duten laikotasunaren defentsan, sinetsita gaudelako balio horretan oinarrituta eraikiko dela elkarbizitza etorkizunean.
Duela bi urte ireki zenuten Txalaparta lokala Baionan. Zer nolako harrera izan du?
Dimentsio asko ditu lokalak: kulturala batetik, erakusketak, eztabaidak, egiten direlako; bizikidetzarena bestetik, topaleku bat delako; azkenik, zerbitzu soziala ere bada. Orientazio lana egiten dugu eta atakan daudenak beste egitura batzuetara bideratzen: sindikatuetara, ospitalera, abokatuarenera… Iaz egoera kezkagarriko 70 dosier kudeatu genituen. Gero eta gehiago daude. Ez dira denak zentzu hertsian LGTB dinamikak; hortik ere ondorioztatzen da diskriminazio egoera orokorki hartuz jarduteko premia.
Zein dira zuen esperientzia horretatik bazterketaren aurrean kolektiborik ahulenak?
Bi polo bereizten dira argi, batetik gazteak, bestetik adinekoak. Baditugu klandestinitatetik ateraz beren sexu-hautua onartu zutenak eta zahartu ahala atzera egin dutenak, zahar etxeak-eta ez daudelako dimentsio horretarako prestatuta. Hor benetako lana dago egiteko. Bestetik gazteak ditugu; hezkuntza sistema mamuta baita. Borondatea badago, kontzientzia ere bai, baina hortik gauzak egitera beti egoten da tarte handia. Gazteekin beraiekin ikastetxez ikastetxe lan egitea litzateke interesgarria; esperientzia batzuk burutu ditugu jada. Lizeoko ikasleekin talde bat osatu nahian gabiltza, uste baitugu ikasleek eurek hitza hartzeak beste eragin bat duela.
Zer bilakaera izan du klase politikoak LGTB eskaerekiko?
Hauteskunde guztietan mahai inguruak antolatzen ditugu, hautagaiak gure aldarrikapenekin sentsibiliza daitezen. Geuk aurre egin behar diogun errealitatetik lekutan bizi dira maiz ordezkari politikoak. Baionako alkateari, adibidez, hautagai zenean, diskriminazioaren aurkako batzordea sortzeko eskatu genion eta axuant bat izendatzeko. Hitzeman zuen eta bete du. Hemengo diputatuekin ere harremana dugu.
Larunbatean egin zenuten Baionako elkarteen egoitzan urteurreneko ospakizun jaia. Zer darabilzue orain esku artean?
Harrotasun martxa ekainaren 18an izango da, «eginarazi diezaiegun atzera beldurrei, aurrera eskubideei» ardatz duela. Beldurra aipatzean Estatu frantsesaren egoeraz ari gara, denaren beldur baita uneotan, eta bere baitan ixten ari da, atzera doa; eskubideek aurrera egin behar dutela esatean, berriz, ezkontza-lege mediatikotik harago doala kontua azpimarratu nahi dugu. Hor datoz presidentetza hauteskundeak 2017an eta ate guztiak, baita irekitzeko prest ez daudenak ere, jo beharko ditugu, tartean, Michel Alliot Marierena. Ez gaitu inoiz hartu nahi izan. Larrialdi egoerarik ez, arazo sozialei aterabidea aurkitzeko larritasuna dago, eta gurea horietako bat da.
Hona irakaslearentzako etxeko lana: aipatu azken hamar urteotan mugarri izandako hiru une.
Lehena, ezbairik gabe, elkartearen sorrera bera, mendi ibili hutsak ziren haiek berdintasunaren aldeko ibilaldi bihurtzen hasi baitziren pixkanaka. Bigarrena, nola ez, guztientzako ezkontza arautu zuen legea, eztabaida hark gure elkartea ezagutaraztea ahalbidetu baitzuen eta hari izaera militantea behin betiko ematea. Hirugarrena, duela bi urte Baionan Txalaparta lokala irekitzea izan zen, urrats horrekin elkarteari izaera soziala eman genion.
Batzuetan lortzen horren nekeza dena konplexurik gabe egin digu Beñat Gachenek: elkartea biluzi. Uneotan 204 kide direla dio, baina egunerokotasunean 40 bat dabiltzala, «leku guztietan bezala». Azterketa soziologikoa egiteko eskatuta, hagin zorrotzez heldu dio ogi gogorrari: gehienak 50 urtetik gorakoak dira; bi heren gizonezkoak, herena andreak. Egoitza Baionan dute; aurrekontua 60.000 eurokoa, nagusiki Txalaparta lokalaren zerbitzuetan joaten dena. Diru-laguntzek gastuen %18 estaltzen dute.
Hedapen geografikoaz galdetu diogunean zintzo erantzun digu: «Baditugu partaideak barnealdean, baina elkartea ez dago han errotua. Adar bat behar genuke sortu». Barnealdeko ekitaldietan, «normala den eran», jende gutxiago batzen da eta zio bat ere eman digu: «Eragozpena izaten du hainbatek gela nabarmenen batera etortzeko». Nerabeen etxea edo CPAM bezalako egitura zabalagoekin lan egitea ikusten du giltzarri Gachenek hor aurrera egiteko.G. M. Z.
11 eraso, 12 erantzun, Feministok prest! leloa zuen manifestazio jendetsu batek Gasteizeko kaleak zeharkatu ditu larunbat honetan, indarkeria matxistaren aurka eta emakumeen eskubideen alde egiteko. Manifestazioa 13:00etan atera da Bilbo plazatik, eta Alderdi politiko, sindikatu, kultura, kirola, gizarte eragile askoren babesa jaso du Gasteizen burututako manifestazio nazionalak. Bertan egon dira, besteak beste, Ainhoa Etxaide LAB sindikatuko idazkari nazionala eta Jule Goikoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea.
Koordinadora Feministako Kattalin Minerrek aldarrikatu duenez, “indarkeria matxista ez da mugatzen erailketa edo jipoietara soilik, bazik eta askoz zabalagoa da eta modu askotara eragiten digu”. Bestalde, “indarkeria horri aurre egiten diogun emakumeok subjektu aktiboak gara eta ez biktima pasibo”, gaineratu du.
Horrez gain, indarkeria matxista guztiek erantzuna behar dutela aldarrikatu dute. Guzti guztiek, XXI. mendean indarkeria matxistak aurpegi gehiegi dituelako: “familia eta bikote eremuan ez ezik, gizarteko hainbat esparrutan gertatzen baitira erasoak, eta gizarteak itsu eta entzungor jarraitzen du”.
Martxan zehar gogoan izan dute Natalie Van Put, herenegun Baionako ospitalean hildako emakumea, ustez senarrak