Archive for category: HOMOFOBIA

EUGENI RODRIGUEZ. KATALUNIAKO HOMOFOBIAREN BEHATOKIA

Rodriguezek irmo defendatu du Kataluniako homofobiaren aurkako legea: eskubideak bermatzeko, zigorrak ezartzeko eta kolektiboa ahalduntzeko balio duela dio. Dena den, aurkitu diote ahulgunerik.

Iazko urriaren 8an onartu zuen Kataluniako Parlamentuak Gay, Lesbiana, Bisexual eta Transexualen Eskubideen Aldeko eta Homofobiaren Aurkako Legea. Ibilian, testuaren indarguneak eta ahulguneak identifikatu dituzte. «Arrisku hori du lehenak izateak», aitortu du Eugeni Rodriguezek (Hospitalet de Llobregat, Herrialde Katalanak, 1965), Kataluniako Homofobiaren Behatokiko kideak. Aitzindariak izan ziren Europan. Aurten antzeko egitasmo bat aurkeztu nahi du EH Bilduk Eusko Legebiltzarrean; hango esperientzia ezagutu dute Rodriguezen ahotik.

Zergatik eta zertarako behar zuen Kataluniak legea?

2005ean sexu berekoen ezkontzak onartu ziren Espainian. Baina jendeak ez ditu eskatzen ezkontzagatik dagozkion hamabost opor egunak; ez dira ausartzen. Bi lesbiana euren umea eskolan matrikulatzera doazenean, aitaren eta amaren izena galdetzen diete. Ezkontzeko eskubidearekin ez da dena konpondu. Nik esaten dut etxea teilatutik egiten hasi zirela. Oinarriak falta dira. Eskubide asko dago oraindik bermatzeko. Eta, era berean, guk lege zigortzaile bat nahi genuen. Urte askoan homofobia debaldekoa izan da. Orain erasoen aurkako txertoa behar genuela uste genuen. Eta legea behar dugu LGTBI kolektiboa ahalduntzeko modu bakarra delako. Azkenaldian homosexualitatearen aurkako neurriak hartzen ari dira hainbat estatu: Europan berton, Errusia. Badirudi atzera egiten ari garela. Katalunian herri berri bat sortzeko prozesuan murgilduta gaude, eta argi utzi nahi genuen gure herri berria ez dela homofoboa.

Ezinbestekoa da lege berezi bat homofobiaren aurka egiteko? Beste lege eta baliabideak ez dira nahikoak?

Europako datuak dira: ehun eraso LGTBIfobotik hamasei baino ez dira epaitegietan bukatzen. Zerbaitek huts egiten du. Hasteko, lege honek izenak ipintzen ditu: homofobia, lesbofobia, transfobia, bifobia… Bakoitza zer den definitzen du. Eta hori oso garrantzitsua da fobia horien aurka egiteko, ikusarazi egiten baititu. Adibide bat ipiniko dut. Errusian gertatzen zena kopiatuta, Katalunian Pilla-Pilla izeneko talde homofobo bat izan dugu. Internetez gay diren gizonekin ligatzen zuten, zelai batera eroan, eta, erasoa grabatu ostean, sarean ipintzen zuten. Hemen ez dute inor hil, baina hamar biktima egon dira. Legea onartzearekin bat, desagertu egin da taldea.

Demagun ume batek eskolan ikaskideen irainak sufritzen dituela, LGTBI delako. Zer egin dezake lege horren babespean?

Ez dugu irudikatu beharrik. Izan dugun azken kasua horixe da. Duela hilabete ama batek deitu gintuen 14 urteko semeak azken bi urteetan bullying-a sufritu duelako, Gironako ikastetxe publiko batean. Heziketa fisikoko irakasleak azken lau hiletan eskola zuten aldiro hau esaten ei zion: «Mesedez, ez egin korri maritxu baten moduan». Umeak hamabost kilo galdu ditu bat-batean. Eta astero hamar euro eroan behar ditu eskolara, ikaskideek ez iraintzeko. Gainera, eskolako psikologoak mutilaren aurkako txostenak egin ditu. Lege honen 12. artikuluak hezkuntzaz egiten du berba. Umeen sufrimendua eragotzi behar dela esaten du, baita biktima izan direnak babestu behar direla ere, haien bizitza normaltasunera itzultzeko neurriak hartuta. Ikastetxe horrek legea oso-osoan hautsi du.

Homofobiaren Aurkako Behatokiak salaketa ipini zuen Generalitatean. Neurriak hartu beharko dira. Ume horren sufrimenduaren erreparazioa ere egin beharko litzateke, legeak hala agintzen duelako. Baina gobernuak erantzun digu umea eskolaz aldatuko dela, eta arazoa konponduta dagoela. Horregatik, guk arartekoarengana jo dugu, gobernua estu har dezan. Ikusten ari gara borondate politiko eskasa dagoela legeak dioena dioen moduan betetzeko. Era berean, fiskala deklarazioak hartzen ari da, deliturik egon den ikertzeko.

Beraz, administrazioak ez du legea betetzen?

Convergencia ez zen legearen aurka egon, baina alde ere ez. Onartu zuten, eta listo. Orain ikusten ari gara borondate politiko gutxi duela. Egia da urtebeteko epea dutela legea oso-osoan indarrean sartzeko. Egia da ez dela erraza. Uste dugu hamar bat urte beharko direla testuak jasotzen dituen lan ildo guztiak martxan jartzeko. Izan ere, asko dago egiteko. Adibidez, hezkuntza sisteman txertatu behar dugu. Baina ez ikasgai berezi moduan: «Tori, hemen homosexualitatea». Ez, zeharlerroa izan behar du. Matematika, historia edo bestelakoak ikasterakoan errealitate hori islatu behar da ikasgelan.

Zer aukera duzue administrazioak legea betetzen ez duenean?

Betikoa: arartekoa. Osasun arloko kontuengatik hainbatetan jo dugu harengana. Ez du administrazioa zigortzeko eskumenik, baina errieta egiten dio, zer egin behar duen esaten dio, eta txosten oso interesgarriak egiten ditu. B plana ere badugu. Izan ere, bagenekien Generalitateak hala jokatuko zuela. Beraz, orain tokiko administraziora jotzen hasi gara, haien bidez legea zabaltzeko. Legeak Generalitatearen eta tokiko administrazioen arteko akordioak egiteko modua ematen du, gobernuak legearen eskumen batzuk erakunde horien esku uzteko. Bartzelonako Udalarekin indar berezia egin gura dugu. Batez ere, legea ezagutarazi nahi dugu.

Legearen indarguneetako bat zigorrak edo isunak dira. Zeinen ardura da horiek ezartzea?

Hori da gure hanka sartzeetako bat. Guk nahi genuen horretarako erakunde berezi bat sortzea. Baina Generalitateak berak du ardura hori. Guk ez genuen aurrekaririk, eta itsu-itsuan idatzi genuen legea. Ikasi dugu lezioa: eskubideak bermatzea eta diskriminazioa bukatzea helburu duen lege batean ezin da administrazioa izan bermea. Bere lana aurrekontua eta baliabideak jartzea izango da, baina kontrolak beste baten gain geratu behar du. Ezinbestekoa da zigorrak jartzeaz eta legea betetzen dela baieztatzeaz arduratuko den erakunde independente bat sortzea. Gironako ume horren kasuan ikusi dugu, adibidez, ez duela funtzionatzen. Gaur egun arartekoaren bidez ari gara lanean, egunen batean erakunde hori lortuko dugulakoan.

Arestian esan duzu Gironako umearen amak zuengana jo zuela salaketa jartzera, behatokira. Ez al lukete Generalitatera joan behar? Ez al luke gobernuak horretarako zerbitzu edo baliabide propio bat sortu behar?

Salaketak guk jasotzen ditugu. Legeak arreta zerbitzu integral bat aipatzen du. Jaurlaritzak badu Berdindu izeneko zerbitzua. Oso ondo egituratuta dauka. Lan txukuna egiten dute. Gurean lurraldetasuna ere ez da bermatzen. Bartzelonara jotzen dugu, Generalitatera. Baina Kataluniako beste herri batean biziz gero, zer? Gobernuak bermatu behar du jendeak salaketa jartzeko aukera izango duela. Ikusi behar dugu behatokia nola txertatu dezakegun legearen egituran; agian, akordioren baten bidez.

Hendaiako atxikitze zentroan dago, eta 26 urte ditu. Kanporatze arriskuan da: herrira itzuliz gero, hamalau urteko zigorra izango luke

Uztailaren 24tik Hendaiako atxikitze zentroan (Lapurdi) da Elita izeneko emakume bat, eta haren egoera salatu du etorkinen eskubideen aldeko Cimade elkarteak. 26 urte ditu, nigeriarra da, eta lesbiana: kanporatua izateko arriskuan da, eta bere jaioterrian hamalau urteko kartzela zigorra jasotzeko arriskua du homosexuala izateagatik. Enugun (Nigeria) bizi zen, beste hiru lagun emakumezkorekin. «Egun batez, auzoak etxera sartu ziren, eta haren bikotekidea, Mary izeneko gazte bat, herriko plazan gasolina eta gurpilekin erre eta hil egin zuten», azaldu du Francisco Sanchez Rodriguez Cimadeko langileak. «Beste bi lagunak gaur egun kartzelan dira, hamalau urteko zigorra betetzen; hori da Elitak arriskatzen duena», ohartarazi du.

Atzo eraman zuten Hendaiako atxikitze zentrotik Tolosara (Okzitania), bideo konferentzia zuelako OPFRA Iheslari eta Apatriden Babeserako Frantziako Erakundearekin; asiloa eskatua du emakumeak, eta erakunde horrek du haren babes eskaera aztertuko. «Bertan bere homosexualitatea frogatu behar izan du, zergatik den arazo bat bere herrian», azaldu du Sanchezek. Bideo konferentzian abokaturik egon den ez daki Cimadeko kideak: «Eskaera egin dugu OPFRA eta suprefeturan, baina erantzunik ez dugunez izan, pentsa dezakegu ezetz». OPFRAk 96 ordu ditu sententzia emateko. Babes eskaera ezeztatzen bada, Elita Nigeriara kanporatua izango da.

AEB Ameriketako Estatu Batuetara joan zen lehendabizi Elita, duela aste batzuk. Lurraldean sartzen ez zioten utzi, eta uztailaren 3an Roissyko (Paris) aireportura bidali zuten. Han, itxarote lekuan sartu zuten, jatorrira itzultzeko bidaia prestatu bitartean. Epe horretan, zortzi aldiz uko egin zion Nigeriara zeraman hegazkinean sartzeari. «AEBetan eta Parisen bere egoeraren berri eman zien estatuko indarrei, baina inork ez zion kasurik egin», esan du Sanchezek. Frantziako Askatasunen epaileak libre utzi zuen orduan, eta zortzi egun eman zizkion estatutik alde egiteko. Muga pasatzen saiatu zen gaztea, baina Frantziako Poliziak Hendaian atxilotu zuen, uztailaren 24an. «Gaur Nigeriara itzultzen bada, badakigu zer izango duen: hamalau urteko kartzela zigorra, irainak, torturak…», zehaztu du Cimadeko langileak.

Homosexualitatea frogatu

2013ra arte, horrelako kasuetan homosexualitatea frogatzea harreman sexualen bitartez egiten zen. Egun, legedia aldatu da, eta, halako eskakizunik ez bada ere, «biziki zaila da homosexualitatea frogatzea», Sanchezek dioenez: «Orduz geroztik, onartua da homosexualitatea pertsonari lotua den kontzientzia edo sentimendu bat dela».

Homosexualitatea frogatu ahal izateko, bi elementutan oinarritzen da OFPRA: «Alde batetik, jatorrizko estatuaren legedia aztertzen du, eta, bestetik, babesa eskatzen duen pertsonak kide den talde sozialaren araberako pertsekuzioak jasan dituela frogatu behar du». 2013an, adibidez, Kamerungo homosexual baten kasua eraman zuen Cimade elkarteak, eta OFPRAk erabaki zuen ez zela elementu nahikorik Genevako hitzarmenaren babespean iheslari estatutua emateko. Elitaren kasuan, badira beste froga batzuk: «Prentsa artikulu bat badugu, non Elitaren izena agertzen den. OFPRArentzat nahikoa izango den? Ikusiko dugu».

«Erantzun negatiboa baldin bada, Europako Giza Eskubideen Auzitegira jotzeko prozedura prest dugu», ohartarazi du Sanchezek. Izatez, epaitegi horretan «neurri kontserbatorio» bat aurkeztua du elkarteak. «Neurri horren bitartez, estatuaren legediaren arabera gabezia juridiko bat egon dela seinalatzen dugu, hau da, Elitaren egoera ez dutela behar bezala kontuan hartu», azaldu du Sanchezek. Europako Giza Eskubideen Auzitegiak erantzun die OFPRAren erabakiaren zain daudela. Sanchezek gogora ekarri du asiloa eskatzeko baldintzak betetzen dituela Elitak: «Europako Batasuneko estatuek Elita babesten ahal dute, bere herrian arriskuan dela kontsideratzen badute, noski».