Zurekin gaude, Laura!
Gaur, ekainak 7, epaitzen dute Laura Bugalho, sindikalista, feminista eta ekintzaile trans
Laura Bugalhok 2010. urtean jaso zuen Ehgameko Urrezko Hiruki saria, etorkin transexualen aldeko egindako lanagatik
Laura asko behar du herri honek!!
Laura asko behar dugu guk!!
Laura Bugalhok 11 hilabeteko espetxe-zigorra itundu du Fiskaltzarekin, etorkinei laguntzeko agiri-faltsutzeagatik
Katalina Erauso pastorala: libre izateko borrokatu zen emakumearen bizitza
Baionan eta Donostian aurkeztuko dute Katalina Erauso pastorala.
Lehenengo aldia da emakume baten inguruko pastorala emakume batek idatzia dela eta hainbat emakumek zuzentzen dutela. Maite Iturbidek idatzitako lana Pantxika Urrutik eta Maitena Lapeyrek zuzendu dute.150 pertsonako lantaldea aritu da pastorala prestatzen. 80 arizale dira, musikariak, Azkoitiko eta Azpeitiko Sahatsa dantza taldekoak, eta jostunak.
Iturbide zuzendariak Katalina Erausoren berri 2005ean izan zuen eta han eta hemen pastorala idatziko zuen norbaiten bila ibili zen, helburua lortu ez bazuen ere. Azkenean, berak idaztea erabaki zuen. Donostiako pertsonaiak pastoralerako osagai guztiak zituela pentsatu zuen.
Info 7 irratiak elkarrizketa egin dio Iturbideri eta hango pasarte batzuk idatzira ekarri ditugu, pastoralaz eta Katalina Erausoz zehaztasun gehiago emate aldera.
Pastoral femeninotzat hartu dute askok, subjektua, idazlea eta errejentak emakumezkoak dira.
Bai, zergatik ez? Katalina Erauso ezagutu nuelarik, harriturik nintzen lehenik, eta ikusi nuen bazituela gai guztiak pastoral batentzat: emaztea, euskalduna, borroka anitz, armada, eliza, eta tragikomedia anitz ere bai. Ni ez nintzen pastoral idazle sentitzen, ate joka ibili nintzen, baietz… ezetz…, emazte baten gainean ez zuela gizon batek idazten ahal. Gogorrena lehen bertsoak idaztea izan zen, baina ikusi nuen gai nintzela, eta horrela segitu dut, baina aitzinaz izan da desafio bat niretzat.
2005ean ezagutu zenuen liburua, munduan eta nazioartean ezaguna zen emakume hori, baina hemen inork gutxik ezagutzen du.
Historia gordea da, erran nezake gure historia beltza dela, Katalina gure ardi beltza da.
Donostiarra, armadore familiakoa, laugarren alaba, hiru ahizpekin ezarri zuten dominikanoen komentuan, gaur egun Miramar Jauregia den horretan. Hamabost urtetan botoak eman aitzin, serorarengandik kolpe txar bat hartu zuen, ez onartu, oldartu zen, lortu zuen ihes egitea, bere biloak moztu zituen, bere serora arroparekin gizon arropa jantzi zuen. Horrela egonen da 24 urtez, harrapatu arte. Erregearen zaintzaile izan zen, Pasaiara joan zen eta itsasontzia hartu zuen joateko mundu berrira. Panamatik Txileraino korritu zuen Hego Amerika guztia. Pirata eta saltzaile izan zen, eta bere anaia aurkitu zuenean sartu zen armadan.
Pastoralean bizitzako zein pasarte azaltzen dira?
Pastoralean ez dugu dena kontatuko zeren 18 aldiz lortu zuen ihes egitea eta anitzetan nahi izan zuten ezkondu, militar eta saltzaile ona zen. Komentuan ikasia zen irakurtzen eta kontuak egiten eta anitz estimatua zen bere nagusiengandik. Ezinezko amodioa kontatu dugu. Holandesekin pirata nola izan zen kontatu dugu. Katalinari pena handia ekartzen dion gauza da nahigabe bere anaia hiltzen duela, gauez izan zen, ez zuen parte hartu nahi borroka horretan, baina hala gertatu zen eta bere anaia hil zuen. Utzi zuen armada, ihesi, beti ihesi, eta joan zen Andeetara. Basamortuan mila kilometro baino gehiago egin zituen, bere lagun guztiak hil ziren hotzarekin eta berak kausitzen du pasatzea eta norbaitek babesten du. Aipatzen dugu nola itzultzen den Erregearengana, 1625ean. Erromara joaten da eta aita santuak baimena ematen dio gizonez bizitzeko.
Emazteekin zuen harremanaz teoria bat baino gehiago dago. Ipar Amerikako lesbianek ikono gisa hartzen dute.
Ez gara sartu horretan, ez dakigulako zuzen. Niretzat komedia bazen, behar zuen bere burua salbatu. Ez gara urrunago joan gure historian.
Irailaren 4an Donostian eskainiko dute Iturbidek idatzitako Katalina Erauso pastorala.
Ostegun feministak antolatu dituzte ekainerako Gasteizen
Ekainaren 28an ospatzen den LGTB kolektiboaren nazioarteko egunaren harira, egitarau zabala prestatu du Arabako Bilgune Feministak.
Ekainaren 28an ospatuko den LGTB kolektiboaren nazioarteko egunaren harira, Gasteizko Bilgune Feministak egitarau zabala antolatu du, besteak beste, tailerra, hitzaldia eta bideo emanaldia eskainiko dute.
Ostegun honetan, Sexu Langileen Nazioarteko Egunean, elkarretaratzea egingo dute 20:00etan Farolonen. Ondoren, ekainaren 9an gai hau lantzeko tailerra antolatu dute Las Otras kolektiboarekin batera. Ekainaren 16an berriz, Gure Genealogia Feministak liburuaren aurkezpena antolatu dute Emagin elkartearen eskutik. Amaitzeko, ekainaren 23an Arrakala bideo emanaldia burutuko dugu.
Albiste hau Arabako Aleak argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra
Hiesa, paradigma berrien iturburu
‘Anarchivo Sida’
Non: Tabakaleran, Donostia. Noiz arte: Ekainaren 26ra arte.
Hiesari buruzko dokumentuak bildu dituzte erakusketan. ANDONI CANELLADA / ARP
Erakustaretora sartu, eta egurrezko horma baten atzeko aldearekin topatu naiz aurrez aurre. Sarreraz deskuidatu naizeneko sentsazioarekin sartu naiz, sentsazio arraro batekin; atzera burua jiratu, eta sarrerako atearen horman erakusketaren izenburua ikusi ostean, ostera ere aurrera jarraitu dut nondik jarraitu ez dakidan sentsazioarekin. Erakusketak ez dit ongietorri berorik egin, hori, ongietorririk egin baldin badit. Etsaitasunezko sarrera da, agian, bertan lantzen den gaiarekin bat egin nahian, hain zuzen ere, GIB/Hiesa gaixotasunak gizartean ez baitu arantzaz, oztopoz, tabuz eta isiltasunez beteriko ingurunea besterik jaso urte luzeetan. Eta agian hori azaltzea izan da Carme Nogueirak Tabakalerako Anarchivo sida erakusketa honetarako diseinaturiko espazioaren asmoa ere.
Ezkerretara edo eskuinetara begiratu, bietatik begietara informazio andana dator: bideo, orri, txosten… dokumentazio ezberdinez josirik dago guztia. Ezkerrera biratu dut, ordea, naturaltasunez, eta pixkanaka bertako txarteltxo, orri, txosten eta gainerakoak irakurtzeari ekin diot. Hiru urteko ikerketa prozesu oso baten emaitza da Equipo re-k, erakusketa formatuaz baliatuz plazaratu duena, ala zuzenago esanda, emaitza horren lagin bat besterik ez. Pilaketa eta bete sentsazioa, ordea, erakusketa diseinuak areagotzen du. Zurezko horma, mahai eta aulkiek, lehen aipatutako elementuez gain, erabat betetzen dute aretoa begietara, eta dokumentazioaren euskarri gisa baino gehiago, entitate propioa bereganatzen dute espazioan, ia instalazio moduan funtzionatuz.
Ez da erraza izaten erakusketei neurria hartzea, eta are gutxiago modu honetako ikerketa lan luze baten ostean sorturiko artxiboa metro karratu gutxi batzuetan aurkeztea. Azken finean, artxiboetan pilatzen dena informazioa baita, nahiz eta formatu ezberdinetakoa izan, eta horietan bildutako dokumentazioak kontenplazio hutserako zirrikitu gutxi uzten baitu.
Tabakalerako erakusketa honetan, orain arte ia ezkutuan egondako gai baten presentziaren garrantziaren erreibindikazioa egiten da, gaia bera guztiz interesgarria den perspektiba berri batetik bideratuz. Hain zuzen ere, GIB/Hiesa, epidemia mediko soil gisa ulertu beharrean, paradigma bisual, afektibo eta ekonomikoaren aldatzaile gisa aztertu baitu taldeak, eta Donna Harawayren tesietatik abiatuta, natura/kultura binomioaren inguruan aurkeztua izan da hiru ildo nagusitan banatuta: animalia, heriotza eta osasuna. Planteamendu horretatik abiatuta, hainbat gertakizun historiko eta artistiko dira bertan proposaturik agertzen direnak, tartean hainbat elkarte ezberdinek, batez ere, Espainian eta Txilen gauzatutako ekintzak —historia ofizialaren Europa—Ipar Amerika ardatz hegemonikoarekin apurtuaz-.
Artistei dagokienez, batez ere, Pepe Espaliuren presentzia azpimarragarria da, ziur asko Espainia mailan GIB/Hiesa arte esparrutik lantzen aitzindarietarikoa izan zelako, baina baita Artelekurekin izandako harremanagatik ere. Haren lanari inongo meriturik eta garrantzirik kendu gabe, Donostian egin zuenCarrying ekintza aurkezteko komisarioek proposatu duten modua aipagarria da. Performanceak, orokorrean, une eta leku jakin batean gertatutako ekintzak izanik, horiek erakusketa formatuan barneratzeko modua, haien inguruan sorturiko artxiboaren bidez izaten baita sarri, grabaketak, edo eta argazkiak normalean. Kasu honetan ordea, —eta agian beharrak bultzatuta, Artelekuko uholdeen artean galdu baitzen ekintza honen grabaketa— maiz obraren hautematerako bigarren mailako kontsideratzen diren, eta, hori dela eta, baztertuak izan ohi diren dokumentuen bidez plazaratu dute.
Eta horrek erakusketaren konplexutasunaren beste arrazoi batera garamatza, eta zera da: Anarchivo sida izenpeko artxibo ikaragarri honek bere baitan beste hainbat artxibo jasoak dituela. Hain zuzen ere, bertan biltzen dituen ekintza, prozesu, gertakizun eta une historiko gehienak dokumentazio multzo bidez heldu direlako gaur eguneraino. Konplexua da artxiboak erakusgai ipintzea, eta are konplexuago artxibo horiek beste hainbat artxiboz osatuak daudenean. Hori horrela, erakusketa formatua formatu egokia al da artxibo bat plazaratzeko? Eta hala bada, zergatik? Zergatik bizi denbora mugatua eman artxiboari erakusketaren bidez? Mila galdera dira, mila hausnarketa bururatzen zaizkidanak, eta hauek lehenak besterik ez dira —ezin guztiak hemen banan-banan idatzi—; mila hausnarketa eta galdera, eta artxiboa eta erakusketaren ingurukook lagin txiki bat baino ez dira.
Gay inperioa
RIKARDO. ARREGI
ELIZA katoliko erromakoaren jende batzuek harridura, haserrea edo barre algarak sortzeko duten trebetasuna amaigabea da, agintzen duten paradisua eta infernua bezala; milaka astakeria en-tzun badugu ere, beti egongo da norbait prest aurrerapauso berri bat emateko, torlojuari koska estuago bat egiteko. Orain dela egun gutxi Cañizares artzapezpikua eta kardinala izan da: haren ustez, familia kristaua arriskuan dago zenbait politikari familiaren kontra aritzen direlako gay inperioaren eta hainbat ideologia feministaren laguntzarekin (kontuz ibili feministok, badirudi Cañizaresentzat feminismo onak eta feminismo gaiztoak daudela). Gay inperioarena mundiala da. Niri berehala etorri zait burura Star Wars filmetan agertzen den inperioa. Ez dakit zergatik. Bizantzioko inperioa edo austrohungariar inperioa izan zitezkeen, baina ez, Star Warseko Inperio Galaktikoa izan da bururatu zaidan lehen inperioa, agian inperio guztien artetik txarrena, okerrena, krudelena eta maltzurrena delako, inperio benetan gaizkiñebat.
Cañizares jaunaren argazki batzuk ikusi ondoren, pentsatu dut beharbada berari benetan gustatuko litzaiokeena, gauza guztien gainean, balizko gay inperio horren enperadorea izatea dela: hierarkia katoliko erromakoaren agintari gehienek ez bezala, berak (janzkera arruntak nahikoak izango ez balira) “cappa magna” deiturikoa erabili du, hamabost metro luze duen kapa gorri zetazkoa, atzetik beste pertsona batek eutsi egin behar duena, zeinarekin, zalantzarik gabe, Yogurinha Borovak gauza zorragarriak egingo lituzkeen.
Jai dauka Yogurinhak, Cañizaresek ez dio kapa handirik utziko, eta jai dauka Cañizaresek, ez dago enperadore bat behar duen gay inperiorik. Dagoena da homofobiari aurre egin behar dion jendea, lanean, lagunartean eta familietan (oso kristauak askotan) zailtasunak dituen jendea, eskoletan jazarpena pairatzen duen jendea, irainak eta arbuioak jasan behar dituen jendea, egunero begirada etorkorrak agoantatu behar dituen jendea. Gay inperiorik? Bai, eta laser ezpatak.
Homofobia? Ze homofobia?
Lesbiana bikote bati Billabesan ez musukatzeko eskatzea, “bidaiariak molestatzen” ari direlako; eskola-jazarpenik nagusienetakoa bullying homofobikoa izatea; arbitro gayak futbola uztea, irain eta barreen erruz “ezin dut gehiago” erabakita; EAEn galdekatutako gazteen artean 7tik 1ek erantzutea ez dutela homosexualik nahi auzoan; marrazki bizidun eta telesailetan hetero ez bestelako joerak irudikatzen direnean, behin eta berriz zentsuraren guraizeak agertzea; familia eredu berriei buruzko liburuak debekatzea eskoletan; transexualei nahi duten komunetan sartzea galarazten dien legea ateratzea Ipar Carolinan; Frantzian (besteak beste) homosexualek debekatuta izatea odola ematea; buruzagi erlijiosoek homosexualitatea gaixotasun bat dela esatea inpunitate osoz –“haurtzaroari lotutako zauri afektiboen ondorio”, Munillak argitu duenez–; sexu bereko pertsonei ezkontzeko aukera galaraztea hainbat herrialdetan –eta are gehiagotan haurra adoptatzeko aukera–; urtebetean EAEn 500 eraso homofobo baino gehiago salatzea…
Ez, telebistan gizon gayak garai batean baino bisibilazatuago egoteak ez du esan nahi homofobia eta transfobiarik ez dagoenik gure gizarte tolerante eta itxuraz aurrerakoian. Homofobia, Transfobia eta Bifobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna da maiatzaren 17a eta aldarrikapen eguna izango da herri ugaritan, tartean Gasteizen: hainbat jarduera antolatu dituzte, errespetua eskatzeko, eta oraindik ere kolektibo honek jasaten duen eskubide urraketa, diskriminazioa eta estigmatizazioa tinko salatzeko.
Armairutik ateratzearen garrantzia
Guillanek Mr. Señora eta beste ileorde batzuk obra aurkeztu zuen aurreko astean, Donostian. JON URBE/ ARGAZKI PRESS
Gaur, armairutik ateratzearen aldeko aldarria egitera nator, armairugabetzearen arriskuaz ohartaraztera, eta desarmairugabetzearen alde egitera». Hitz horiekin aurkezten du bere burua Mr. Señorak, Oier Guillanek sortutako pertsonaiak. Bakarrizketa batetik abiatutako teatro errezital dramatizatua da Mr. Señora, eta Metrokoadroka konpainiak Literaturian estreinatuko du larunbatean 17:00etan, Zarauzko (Gipuzkoa) Modelo aretoan.
Guillanek aurreko astean argitaratutako Mr. Señora eta beste ileorde batzuk liburuan oinarritutako emanaldia osatu dute Metrokoadroka konpainiako lagunek. Hala, bakarrizketa lau ahotsetan banatuta dago, eta hainbat elementu performatiborekin osatu dute ikuskizuna. Bakarrizketari buelta bat eman diote, Guillanen esanetan: «Autorea, hau da, ni neu, boikoteatu dugu errezitala sortzeko. Nik idatzitako testua oinarria bada ere, Metrokoadrokako gainontzeko aktoreekin batera eraldatu dugu istorioa, hasierako probokaziotik abiatuz baina nire lana sakratu bihurtu gabe». Idoia Beratarbide arduratu da estetikaz, kartelaz eta jantziez; oholtza gainean, berriz, Ainhoa Alberdi, Amaia Corral eta Joseba Roldan ariko dira, Guillanekin batera.
Mr. Señora publikoari arituko zaio, begiratuak sentitzen diren gorputzei buruzko gogoeta eginez; hainbat galdera airera botako ditu: «Zein neurritan naiz besteek ikusten dutena? Existitzen al naiz besteen begiradarik gabe? Nortzuk zarete zuek, begiratzen dizuedanean? Nik, gaur, nire armairua topatu dut: antzokia». Umorea eta probokazioa dira lanaren abiapuntuak, eta ikusleen jarrera aktiboa lortu nahiko dute. «Beharbada, jendeak ez du hala ikusiko, baina guk ulertzen dugu umorean duela oinarria antzezlan baten sormen lanak. Umoretik abiatuta, eraginkorragoa izan ohi da ikusleengana iristea. Gainera, emanaldiak zentzu performatiboa duenez, zuzenean publikoari hitz egiten diogu, ikuskizun probokatzaileagoa sortuz. Publikoaren esku dago guk bidalitako mezua hartzeko modua; eroso senti daitezke ala ez, baina haien begirada ezinbestekoa da sormen lana erabat osatzeko».
Armairutik ateratzen den jendearentzako maitasun adierazpen moduan deskribatu du Guillanek Mr. Señora. Iluntasunean hasten da errezitala, armairuan sartuta egoteak dakarren sentipena adieraziz: «Mr. Señora armairu barrutik hasten da hizketan, eta, horretarako argiztapenarekin jokatu dugu; hala, pertsonaia iluntasunetik argira mugitzen da, argitasun hori bonbilla zahar bat bada ere». Armairutik ateratzen direnak behatuak sentitzen dira, baina horrek ez du zertan txarra izan, idazlearen esanetan: «Begiratuak sentitzen diren gorputzei buruzko errezitala da; pertsonaia armairutik ateratzen denean, besteen begirada jasotzen du. Alde horretatik, esker onekoa sentitzen naiz armairutik atera direnekin, beren izaera eta nortasuna jendaurrean aurkezteko beldurrik ez dutelako. Errealitatea beste betaurreko batzuekin ikusteko aukera eskaini digute».
Errezitala armairutik ateratzeko ekintzatik harago doa, eta belaunaldi baten sustrai kulturalei erreparatzen die. «Feminismoa edota LGTB mugimenduaren historia errotuta dago gure belaunaldian, txikitatik edan dugu feminismotik eta sexu askapenaren aldarritik. Gutako askok gertutik sentitu dugu armairutik ateratzeak dakarrena, eta sentipen hori baliagarria da egunerokotasuneko gainontzeko egoeretan ere».
Literaturian ikuskizuna estreinatzea plazera da Guillanentzat: «Halako sormen lanak aurkezteko zirkuituak ez dira oso ugariak, eta, guretzat, oso garrantzitsua da Literaturian izatea, gure lanean interesa duen publikoarekin egoteko aukera eskaintzen digulako». Larruarekin lotura badu Guillanen obrak; aurreko astean plazaratutako liburua zazpi antzezlanekin osatu du, eta bertan gorputz matxuratuak dituzten pertsonaien istorioak bildu ditu.