Homosexuala izateagatik, kale gorrian

/in , , , , , , /by

21 urteko gazte bat etxetik bota du aitak Gasteizen. Gizarte zerbitzuetan laguntza eskatu arren, ez diote irtenbiderik eman.

LGTBI komunitatea babesteko protokoloa ezartzeko eskatu diote Gasteizko Udalari

LGTBI komunitatea babesteko protokoloa ezartzeko eskatu diote Gasteizko Udalari. / Argazki Press

Hainbat elkartek eman dute gaztearen egoeraren berri. Azaldu dutenez, gizarte langile ugarirekin izan da gaztea aitak etxetik egotzi eta gero, baina oraingoz ez diote aterabiderik eskaini. Udalak azaldu du gizarte zerbitzuak lanean ari direla irtenbide baten bila.

Eskubide Sozialen Gasteizko Plataformak, Arabako Emakumeen Batzordeak, Bilgune Feministak, Mugarik Gabek eta 7menos20 eta Kitzikan elkarteek udalari eskatu diote martxan jar dezala gay, lesbiana eta transexualen eskubideen alde azaroan iragarritako protokoloa.

Sexu pilulatua, porroterantz

/in , , , , , /by

Ia hogei urte egin dituzte farmazia konpainiek ’emakumeentzako viagraren’ bila. Kezka artean, azaroan merkaturatu zuten Addyi izeneko pilula, depresioaren aurkako botika bat, baina ez du arrakastarik izan. Andreen sexu osasunaren medikalizazioaz eztabaida berpiztu du auziak.

pilula arrosak

Botika hori ez da segurua, ezta eraginkorra ere». Irmo mintzo da Leonore Tiefer sexologoa, AEB Amerikako Estatu Batuetako New View Campaign egitasmoko burua; sexualitatearen medikalizazioa auzitan jartzea eta bestelako ikuspegi bat zabaltzea du helburu elkarteak, eta, beraz, AEB Amerikako Estatu Batuetan emakumeentzako viagraezizenez ezagututako botikaren aurka ahotsa ozenen altxatu duen erakundeetako bat izan da. Europara ere iritsi da oihartzuna. Eta kezka. «Ez da botika beharrezkoa, andreen arazo sexualak ez direlako pilula baten bidez konpontzeko moduko osasun arazoak», esan du Margarita Lopez Carrillok, Kataluniako Xarxa de Dones per la Salut elkarteko presidenteak. Bat egin du Tieferen diagnostikoarekin: «Abantaila gutxi ditu, eta eragozpen asko; funtsean, depresioaren aurkako botika bat da, egunero hartzekoa, horrek dakarrenarekin».

Addyi izen komertzialaz heldu zen azaroan AEBetako farmazietara, ia hogei urteko bidea egin ostean. Izan ere, farmazia enpresak 1998an hasi ziren emakumeen sexu desioa estimulatuko zuen botika baten bila; hain justu, Pfizer konpainiak Viagra merkaturatu zuenean. Gizonentzako pilularen arrakasta ikusita, andrazkoentzako baliokide baten bila hasi ziren. Konpondu beharreko gaitzari izena ere jarri zioten: emakumeen disfuntzio sexuala. «Baina andreen sexu arazoetarako konponbide farmazeutikoa bilatzen zuten bitartean, disfuntzioaren definizioa zein proposatutako botiken arrakasta irizpideak etengabe aldatu dituzte ikertzaileek, emakumeen gorputzak ez zirelako viagra eredura egokitzen», azaldu du Marta Gonzalez Garcia Oviedoko Unibertsitateko (Espainia) irakasle eta La medicalización del sexo (Sexuaren medikalizazioa) liburuaren egileak.

Izan ere, sexologia medikoak eratutako uste baten gainean abiatu zituzten ikerketak: emakumeen eta gizonen funtzionamendu sexuala berdina zela. Hartara, Viagraren printzipio aktiboa —sildenafil— gizonen erekzioan eragiten zuen hodi-zabaltzailea izaki, andreengan sintoma eta tratamendu antzekoak bilatu zituzten. Eragozpen batekin egin zuten topo: emakumeen eszitazioa neurtzeko zailtasunak. «Erantzun sexuala kuantifikatzea ez zitzaien erraza suertatu: alde esanguratsua zegoen ikertzaileen tresnen bidez neurtutako eszitazioaren eta andreen bizipen subjektiboen artean».

Orduan ohartu ziren ikertzaileak emakumeen sexualitatea ezin zutela soilik ikuspegi fisiologikotik ulertu, eta sexu desioa bera desberdin bizi zutela gizonek eta andreek. Hormona bidezko terapietara egin zuten jauzia: Intrinsa izeneko testosterona partxeak probatzen hasi ziren 2000. urtean. Beste behin, emakumeen desio falta kausa organiko bati egotzi zioten, androgeno faltari, hormona maila normalak zein ziren ebazteko adostasunik ez zegoen arren. Gainera, sintoma kliniko gisara ezarri zituzten beste hainbat gaitzekin nahas zitezkeen arazoak —baita bikotearen barruko edo eguneroko bizitzako gorabeherekin ere—: gogo egoera disforikoa, nekea, libidoa murriztea, hezur masa galtzea…

Entsegu klinikoetan ez zituzten esperotako emaitzak lortu: sei hilabeteko tratamenduaren ondoren, hilean bost sexu harreman asebetegarri lortu zituzten partxeekin, eta lau plazeboarekin —botikaren eraginkortasuna neurtzeko irizpide hori erabiltzeak ere ez ditu kritika gutxi jaso—. Eraginkortasun eskasa eta tratamendu hormonalen arriskua argudio hartuta, Intrinsa atzera bota zuen FDAk, AEBetan botikak baimentzen dituen agentziak. Aldiz, Sendagaien Europako Agentziaren oniritzia jaso zuen 2006an. Porrot egin zuen, ordea: oso gutxi erabili zela eta, merkatutik kendu zuten 2012an.

Eraginkortasun apala

Aurreko hipotesien emaitza antzua antzemanda, teoria berri bati ekin zioten ikertzaileek 2007an: emakumeen sexualitatea «burmuinean» zegoela, eta desio arazoen iturria neurotransmisoreetan zela. Aldi hartan agertu zen flibanserina: depresioaren aurkako botika gisa probatzen ari ziren, eta sexu disfuntzioan eragin txiki bat antzeman zioten. Entsegu klinikoek berretsi egin zuten eraginaren tamaina: hilean sexu harreman asebetegarri bakarraren berri ematen zuten andreek.

Baina eraginkortasuna ez, segurtasuna izan zen FDAren kezka nagusia, 2010ean eta 2013an flibanserina ez baimentzea erabaki zuenean. Izan ere, entseguetan parte hartzen ari ziren andreen %15ek tratamendua utzi zuten, bigarren mailako efektuengatik.

Halere, agentziak iritzia aldatu zuen iazko abuztuan, eta aurretik birritan baztertutako botikari baimena eman zion. Baina zergatik orduan, eta ez aurretik? Galdera beste modu batera egin du Leonore Tieferrek: «Nola heldu da hain urrun burmuinean diharduen botika bat, pentsatuta dagoena andreek egunero hartzeko, nahasmendu aldagarri eta zehaztugabe bat tratatzeko?». Publizitatean aurkitu du erantzuna: «Presio politikorako kanpaina baten ondorio izan zen».

Presio sozialak lagunduta

Sprout konpainiak —botikaren jabeak— 2014an abiatutako Even The Score (Berdin dezagun markagailua) kanpainaz ari da Tiefer. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren «mozorroa» erabili zuela azaldu du Marta Gonzalez Garciak: «Iritzi publikoaren aurrean salatu zuen sexu disfuntzio maskulinoa tratatzeko 26 botika zeudela merkatuan, eta femeninorako bat ere ez; hartara, emakumeen desio arazoei behingoz konponbide farmakologiko bat emateko eskatu zion FDAri».

Kanpainak sare sozialetan lortutako babes zabala giltzarri izan zela uste dute eragileek. «Emakume elkarteen zein kongresisten atxikimendua lortu zuen, FDAri buruzko informazio okerra zabalduz; estrategia onartezina izan zen, baina ondo atera zitzaien», gogoratu du Tieferek. «Aktibismo tranpatiaren arriskuez» ohartarazi du Gonzalezek: «Itxura feministako kanpaina sexista batekin presio soziala eginez lortu zuten eraginkortasun eta segurtasun eskaseko botika bat onartzea».

Addyiren onarpen prozesuak irakaspen gazi-gozoa utzi duela uste du Oviedoko Unibertsitateko irakasleak. Batetik, andreen sexualitateari buruzko «ezagutza baliotsua» lortu dela uste du, baina, bestetik, ondorio kezkagarriak antzeman ditu: «Farmazia industriak bizitzako esparru guztietan bere logika inposatzeko daukan gaitasuna erakusten du. Gure bizimoduetan eragin negatiboa du pilula magikoak eta adabaki teknologikoak erabiltzeak bestelako irtenbideak dauzkaten auzietarako: arazoak aztertzeko eta kudeatzeko gaitasuna murrizten digu, eta gizartea anestesiatzen du».

Bat dator Margarita Lopez Carrillo. Gogora ekarri du FDAk berak kezka agertu duela flibanserinaren albo ondorioen inguruan: «Hainbesteko kezka badute, jakin nahi nuke zergatik onartu duten. Egun industriak duen botere latzaren erakusgarri da, eta agentzia erregulatzaileek presioen aurrean duten ahuldadearena».

Kataluniako adituaren ustez, emakumeen osasunaren medikalizazioaren paradigma da Addyi: «Osasuna negozio bihurtu da; 1990eko hamarkadatik ikerketa biomediko eta farmakologikoaren xede nagusia izan da botikak sortzea existitzen ez diren edo bestelako tratamendua duten osasun arazoetarako. Hori da medikalizazioa: beharrezkoa ez den esku hartze medikoa, eta prozesu naturalak eritasun bihurtzea». Alde horretatin, andreak «mauka» direla erantsi du, ugalketa osasun konplexua dutelako. «Etapa guztiak medikalizatu dizkigute: hilekoa, haurdunaldia, erditzea, menopausia… Eta orain sexualitatearen txanda da».

Addyiren puxika, baina, airea galtzen hasi zen merkatura heldu eta berehala. Botika saltzeko baldintza gogorrak jarri zituen FDAk —medikuek zein farmaziek baimen berezi bat behar dute—. Emaitzak agerikoak izan ziren: AEBetan salgai izandako lehen bi asteetan 227 aldiz baino ez zuten errezetatu. «Uste dut osagileak zein hartzaileak zuhur ibili direla, Addyirekin batera alkohola edateko debekuagatik batik batik», azaldu du Tieferek. Berriki, gainera, pilulari eraginkortasun gehiago kentzen dion ikerketa bat azaldu da: sexu harreman asebetegarri bat egozten dio bi hilean behin.

«Porrota» dute ahotan adituek. Zalantzan dute zenbat denbora iraungo duen merkatuan. Europara iritsiko den ere dudan dago. Oraingoz, Valeant konpainiak —Sprouti erosi zion botika, 1.000 milioi dolarren truke— ez dio baimenik eskatu Sendagaien Europako Agentziari. «Ez dut uste halakorik gertatuko denik, AEBetan izandako arrakasta eskasa eta jasotako kritikak ikusita», adierazi du Gonzalezek.

Gaitza «asmakizun»

Baina andreen disfuntzio sexuala existitzen al da? «Inola ere ez. Asmakizun bat da», erantzun du Lopez Carrillok. «Laborategiek sortu zuten kontzeptua, Viagra nola egokitu pentsatzen hasi zirenean: euren ikerketa justifikatuko zuen sindrome bat behar zuten». Ez dator guztiz bat Gonzalez: «Sufrimendua erreala bada, existitzen da. Baina etiketa horren pean zein nahasmendu sar daitekeen eztabaidatu behar da». Izan ere, kontzeptua definitzean farmazia konpainiek erabiltzen duten logika kritikatzen dute biek. Lopez Carrillo: «Haientzat, sexualitatea gorputzaren prozesu bat da, digestioa edo odol zirkulazioa bezala; hortaz, arazorik badago, zerbaitek ez du funtzionatzenorganismoan».

Konpainia horiek mezu «sinplifikatuak» igortzen dituztela gaineratu du Tieferek: «Mitoak sustatzen dituzte; esaterako, sexu desioa eta plazera unibertsalak direla, eta norbaitek halakorik ez badu medikuarengana joan behar ­duela; edo sexualitatea berezkoa dela». Alde horretatik, normaltasuna birdefinitzearen alde agertu da Lopez Carrillo: «Desio handia, txikia edo erdibidekoa izatea normala da. Bizitzan zehar andreek —gizonek bezalaxe— askotariko garaiak izaten dituzte, biologiarekin, bizipenekin, lanarekin eta abarrekin lotuta; ez dituzte beti desio berdinak. Eta dena da normala. Halere, egia da sarri gure sexu desioa murrizten dela gure bizimoduek edo harremanek ez digutelako pizten».

Berdin gertatzen zaie gizonei; baina pilula urdinak euren sexualitatea bizitzeko modua eraldatu du. «Gure kulturak gizonei esaten die sexu harremanetarako gai izan behar dutela, eta hor aliatu bat izan da Viagra eurentzat», azaldu du Lopez Carrillok. «Funtzionatu du, gizonengan gehien baloratzen dena ahalbidetzen duelako: erekzioa mantentzea».

Harago joan da Gonzalez; sexualitatea ulertzeko modua bera eraldatzea ekarri du botikak: «Gizonen sexu errendimendunormalari buruzko irizpideak aldatu ditu: estandarrak igo ditu. Hortaz, zahartzearen ondorioz errendimendua jaistea —lehen normala zena—, disfuntzio edo patologia gisa hartzen da». Sexu erlazioetako dinamikak ere aldatu dituela erantsi du: «Erlazioak sarketan zentratu ditu».

Hori dela eta, adituok bat datoz: sexualitateari eta sexu arazoei buruzko ikuspegia zabaldu behar da, biomedikalizaziotik aldentzeko. Tiefer: «Gizarte ingurumari zabal baten barruan ulertu behar da, eragina dutelako kulturak, erlijioak, familiak, sexu heziketak, gorputzari buruzko mezuak eta sexismoak». Lopez Carrillo: «Sexu arazoek lotura handiagoa dute pertsona bakoitzaren istorio pertsonal, afektibo eta kulturalarekin, arazo fisikoekin baino. Sen onak esaten digu sexualitatea organo baten funtzioa baino askoz gehiago dela, eta horrekin lotutako gorabeherak ezin direla pilula batekin konpondu».

LGTB jendeak bere historia ezagutu behar du

/in , , , , , , , /by

LGTB komunitatekook ezagutzen al dugu gure historia? Hemen dugu adibide argi bat: Sam Smith […]. Bere azken hanka sartzea hauxe izan da: Oscar saria irabazi ondorengo mintzaldian adieraztea bera dela Oscarra irabazi duen lehen gizon gay agerikoa. […] Baina gauzak okerrera egin zuen. Esan ziotenean Howard Ashamek ere (gizonezko gay-a) Oscarra irabazi zuela, Smithek hau erantzun zuen: «Ezagutu egin beharko nuke; elkartzekotan geratu beharko dugu». Ashman hiesaren ondorioz hil zen, 1991n.

Dustin Lance Black gidoilari estatubatuarrari ere —bai, Oskarra irabazi zuen beste gizonezko gay bat— ez zitzaion Smithen mezua gustatu […]. Blackek gauza garrantzitsu bat nabarmendu zuen: «Gure LGTBQ historia ezagutzea garrantzitsua da. Bidea ireki ziguten gizon eta emakume askoren bizkar gainean gabiltza oinez». Funtsezko gogoeta da: LGTB komunitatekoek zorigaitz eta neke asko jasan zuten guk orain ditugun eskubideak eta askatasunak izan ditzagun. Adibidez, Ashman moduko pertsona batentzat abesti-idazle arrakastatsua eta ageriko gay-a izatea nabarmen zailagoa izan zen garai hartan egun baino, are gehiago hiesaren sasoirik mingarrienean. Haren moduko pertsonek erraztu zizkiguten gauzak gero etorriko ginenoi, Smith barne […].

Harrotasun eguneko gertaerak enpresen festa bihurtu dira, eta politika baztertu egin dute. […]. Iraganeko heroiak gogoratu beharra dauzkagu, bi arrazoirengatik: lehenik, egin dezakegun gutxienekoa delako gure eskubide eta askatasunen alde borrokatu zirenak gogoratzea, eta historiaren bidez goratzea bere garaian jazarriak eta baztertuak izan zirenak; bigarrenik, horrek bultzatzen gaituelako edozein zapalkuntza edo aurreiritzi garaitzeko ohiturarekin jarraitzera, kaltetua dena delakoa izanik ere.[…]

«Homosexualitatea zurien kontua dela diote»

/in , , , , , , , /by

Afrikako hogei herrialdetan egindako zazpi hilabeteko bidaian, orientazio sexualagatik zigortu dituzten pertsonak ezagutu ditu Serenak; liburu batean kontatu ditu haien istorioak.

Marc Serena

Marc Serenak (Manresa, Herrialde Katalanak, 1983) ez du ulertzen nola zigortu daitekeen maitasuna: «Nola kondenatu daiteke norbait maitasunaren moduko gauza polit batengatik?». 2011. eta 2012. urteetan Afrikako hogei herrialdetan egon zen, eta han bildutako istorioekin ¡Esto no es africano! (Hau ez da afrikarra) liburua idatzi zuen. Bilbon izan da egunotan, Zinebi zinema festibalaren harira. Liburua aurkeztu du, eta baita liburuaren kapitulu batean oinarrituta dagoen dokumentala ere: Tchindas.

¡Esto no es africano! da liburuaren izenburua. Badauka bere esanahia, ezta?

Afrikako kontinentean gehien errepikatzen diren ideietako bati egiten dio erreferentzia, tamalez: izateko eta maitatzeko modu batzuk ez dira afrikartzat jotzen. Esaterako, esaten dute homosexualitatea ez dela Afrikako kontua, ez eta izaera modu batzuk ere. Zurien gauza direla uste dute, eta ez dituzte onartzen. Gezur hori behin eta berriz erabiliz, gay, lesbiana, bisexual, transexual eta intersexualei jazartzen zaizkie, eta zapaldu egiten dituzte.

Nork ezartzen ditu ideia horiek ?

Homofobia hori atzerriko interesek sustatzen dute. Homofobia, berez, ez da Afrikako arazoa. Amerikako Estatu Batuetako muturreko eskuindarrak euren elizak hedatzen dabiltza Afrikako kontinente osoan. Diru mordoa xahutzen dute euren ideiak inposatzeko. Bestalde, oraindik zenbait herrialdetan jatorri kolonialeko legeak daude indarrean, eta homosexualitatea kartzelarekin edo heriotzarekin zigortzen dute.

Zenbait herrialdetan uste dute homosexualitatea deabruak hartuta daudenen kontua dela.

Jende askok uste du homosexualitatea gaixotasun bat dela, deabrukeria. Mauritania eta Senegalen jendea aztiengana joaten da, sendatzeko asmoz. Halere, islamak eta katolizismo atzerakoiak ordezkatu dituzte Afrikako erlijio tradizionalak. Eta horien jarrera are bortitzagoa da. Errepresio handia dago: eskoletan, elizetan, epaileen artean, komunikabideetan… homofobiaren aurkako biolentzia justifikatu egiten da. Afrikak 54 herrialde ditu, eta horietatik 36tan homosexualitatea txarto ikusita dago, eta zigortu egiten da. Eta beste herrialde batzuetan, legerik egon ez arren, sekulako homofobia dago. Eta fobia hori elikatzeko, gezur mordoa esaten da.

Afrikako leku batzuetan, albinoei ere jazartzen zaizkie.

Albino gay bat ezagutu nuen, eta, hark zioenez, gay izatea txarragoa da albino izatea baino. Albinoa izateagatik Poliziak defenditu egingo zuela zioen, baina, aldiz, homosexuala izateagatik Poliziak atxilotu egingo zuela. Albinoa zarela begien bistakoa da; homosexuala zarela, aldiz, ez. Zure sexualitatea ezkutatuz gero, oharkabean pasa zaitezke.

Halere, hirietatik herrixketara aldea egongo da, ezta?

Bai, baita eremuen arabera ere. Tanzanian, adibidez, talde etniko batzuk daude non emakumeak elkarrekin ezkontzen diren. Are gehiago, emakume bat emakume batekin baino gehiagorekin ezkon daiteke, eta hiltzerakoan batera ehorzten dituzte. Modu tradizionalean egiten dute, betidanik.

Liburua idatzi ostean, Tchindas dokumentala egin duzu, Pablo Garcia Perez de Lararekin batera.

Dokumentala Cabo Verde herrialdeko San Vicente izeneko uharte txiki batean dago filmatua. Tchinda Andrade transexualaren istorioa kontatzen du. Herrialde horretan oso ezaguna eta maitatua da. Ez hori bakarrik, hango gay eta transexualei modu adiskidetsu eta maitakor batean Tchindasdeitzen zaie, haren omenez. Cabo Verdeko egoerak ez du zerikusirik Afrikako beste herrialde guztiekin. Oasi txiki bat da, homosexualitatearen aurrean tolerantzia handia dago.

Azkonaren aldeko elkarretaratzea egingo dute etzi

/in , , , , , , , , /by

ARTEA. Abel Azkonak Nafarroako Lurralde Auzitegian deklaratuko du ostegunean, epaileak tramiterako onartu baitu artistaren kontra Abokatu Kristauen Elkarteak jarritako kereila. Horren harira, elkarretaratzera deitu dute, Fundamentalismorik ez lelopean, epaitegian bertan.

Abel Azkona

‘L’ hitza filmatzea

/in , , , , /by

Rose Troche zinemagile eta telesailgileari Ohorezko Saria emanez abiatu da Zinegoak gaylesbotrans zinema jaialdia, Bilbon

2016-02-22. Donostia. Rose Troche, zinemagilea. Zinegoak jaialdiko Ohorezko saria. 22-02-2016. San Sebasti√°n. Rose Troche, cineasta. Premio de honor del festival Zinegoak.

Rose Troche zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea, atzo, Bilboko Arriaga antzokian. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS

Rose Troche zara?», galdetu dio New Yorkeko metroan neska batek Rose Troche zinemagileari (Chicago, AEB, 1964), eta Rose Trochek, baietz. «Aurrekoan joan nintzen amarekin zure filma ikustera, eta, amaitutakoan, ni ere lesbiana nintzela esan nion. Mila eta mila esker». 1994an Go Fish filma egin ostean, maiz jaso zituen gisako erantzunak Trochek, eta harritu egin zen hasieran. «Ez nuen hori espero, baina halakoek erakusten dute zeinen garrantzitsua den istorioak kontatzea». Lesbianen eguneroko bizitza erakutsiko zuen pelikula bat egitea zen bere asmoa. Garai hartako lesbianei buruzko film dramatikoen beste muturrean. Aurrekonturik gabe. Promoziorik gabe. Pelikula egiteko gogo huts-hutsez. Oihartzun zabala jaso zuen filmak, ordea, eta, besteak beste, lan horregatik saritu nahi izan dute Troche Bilboko Zinegoak gaylesbotrans zinema eta arte eszenikoen jaialdikoek. Atzo jaso zuen Ohorezko Saria, irekiera ekitaldian. Trochek eman dio hasiera, beraz, gaurtik 29ra bitarte 101 zinema ekitaldi eskainiko dituen egitarauari.

Ez da film hori Trocheren meritu bakarra, ordea: ibilbide osoa saritu diote Zinegoak jaialdikoek; zuzendari, gidoigile eta ekoizle lan guztiak. Izan ere, Trochek bitan jaso du Berlinaleko Teddy Award saria, Go Fish lana zuzentzeagatik lehenengoz, eta 2013an bigarrenez, Concussion pelikulako ekoizle modura, baina, horrez gainera, telebistan ere aritu da, esaterako, The L Word telesaila sortzen. Baina ez da soilik ibilbidea; beste motibo bat ere badago Troche saritzeko, Pau Guillen jaialdiko zuzendariaren hitzetan. «Gizonezkoak nagusi diren munduan emakumezkoen lana ikusgarri egiteagatik ere saritu dugu».

Unibertsitatean hartu zuen zinemagile egiteko erabakia Trochek, eta identifikatua du momentu zehatza ere; Koyaanisqatsi: Life Out of Balance izeneko hitzik gabeko film esperimentala ikustean izan zen. «Hainbeste hunkitu ninduen pelikulak hitz bakar bat ere erabili gabe, orduantxe erabaki bainuen zinema egitea». Film esperimentalekin hasi, eta hortik jo zuen Go Fishidatzi, filmatu eta zuzentzera. «Orduan ez nekien zer zen zinemaren industria. Lan hori egitera bultzatu ninduen bakarra film hura egiteko gogoa izan zen». Emakumeek emakumeei buruz eta emakumeentzat egindako film bat egin nahi zuen. Kito. «Gure komunitatearentzat egin nuen, baina ezin da jakin zer gertatuko den. Eta, nolabait ere, garai horretan kulturalki film horren beharra zegoen».

Askatasun gosea

Beste bi film egin zituen Go Fish-en ostean, eta telebistara pasatu zen gero. «Nire langintza zorroztu nahi nuen, eta horregatik hasi nintzen telebistan, lan gehiago zuzentzeko aukera ematen zidalako». Eta orduan sortu zuen The L World, Kaliforniako lesbiana talde baten bizitza kontatzen duen telesaila. Eta Go Fish-ekin gertatutakoa gertatu zitzaion berriz ere. Telesaila LGTB komunitatea gogoan zuela sortu, baina audientzia zabala jaso, eta bost urtez izan zen antenan.

Trochek kontatzen duenez, ordea, ez zen trabarik gabeko bidea izan, etengabe aritu behar izaten baitzuten Showtime kateko arduradunekin negoziaziotan. «Neurri batean, kate haren jabe ziren gizonen menpe aritu behar genuen, eta haien kontrolpe horretan negoziatu beharra genuen. Haiek ematen zuten gure telesaila, eta haien legeen arabera jokatu beharra genuen. Asmatu egin behar da noraino eman dezakezun amore, eta noiz jokatu behar duzun irmo».

Baina akabo telebista. Urte batzuk egin, eta askatasun goseak eraman zuen berriz ere zinema independentera. «Telebistan eraginkorra izan behar duzu, eta asko ikasten da horrekin, baina ez zaituzte sortzaile izateko kontratatzen. Mundu hori utzi, beraz, eta Concussion filmaren ekoizle lanak egin nituen». Eta hor, berriz askatasuna. «Lan hura ez zegoen inoren kontrolaren menpe, oso diru gutxirekin egin genuen eta. Guk kontrolatzen genuen dena, ez baitzegoen kanpoko dirurik. Eta oso zaila da hori telebistan».

Irauli egin da orain giroa, Trocheren hitzetan. Industrian pentsatu gabe hasi zuen berak bere lehen filma, baina egun filma egiten hasterako pentsatzen dute sortzaileek industrian. «Irakasle eta tutore aritzen naiz zinemagile izan nahi duten ikasleekin orain, eta oso kontziente dira Facebook orri bat izan beharraz eta 5.000 jarraitzaile lortu beharraz, baita ezer egiten hasi baino lehen ere. Pelikula egiten hasterako arrakasta lortu beharraren ideia bertan dagoela dirudi. Apur bat etsigarria egiten zait hori, uste baitut gauzarik onenak zure baitako gune puru batetik sortzen direla. Eta horren bila nabil ni neu ere orain filmatuko dudan hurrengo lanarekin».

«Aniztasuna kulturaren bidez lantzea da gure apustua»

/in , , , , , /by

Astelehenean hasiko da gaylesbotrans zinema eta arte eszenikoen Zinegoak jaialdia, Bilbon. Alor artistikoa eta alor soziala uztartzea da erronka, Pau Guillen zuzendariaren hitzetan.

PAU GUILLEN. ZINEGOAK JAIALDIKO ZUZENDARIA

PAU GUILLEN. ZINEGOAK JAIALDIKO ZUZENDARIA

Astelehenean hasiko da Zinegoak Bilboko gaylesbotrans nazioarteko zinema eta arte eszenikoen jaialdia, baina hasita balego bezala da. Otsailaren 22tik 29ra egingo da berez jaialdia, eta ehun film baino gehiago proiektatuko dituzte guztira, baina aurten hitzaldi, argazki erakusketa eta proiekzio sorta bat ere prestatu dute jaialdi aurreko egunetarako. Jaialdiaren alde zinematografikoa eta alde soziala inoiz baino estuago uztartzea da asmoa, Pau Guillen jaialdiko zuzendariak azaldu duenez (Alacant, Herrialde Katalanak, 1976).

Handitu egin nahi zenuten jaialdia, eta lortu duzue.

Zinemari dagokionez, oso ongi dago jaialdia; sentsibilizazioaren, ikusgarritasunaren eta naturalizazioaren alorrean nahi genuen handiagoa. Gure berri dutenek badakite pelikula onak jartzen ditugula. Horrek funtzionatzen duela bagenekien, antolatzaileok Hegoak elkarteko kide izateaz gainera zinemaren profesionalak ere bagarelako, eta mimo handiz aritzen garelako. Azken urteetan aurrekontua handitu ahal izan dugu, eta proposamen zinematografikoaz harago jotzeko aukera eman digu horrek. Jaialdiak sentsibilizazio egitasmo modura ere funtziona zezan nahi izan dugu, horiek baitira jaialdiaren bi zutabe nagusiak: zinema eta sentsibilizazioa.

Alde sozialaren eta alde artistikoaren arteko oreka bilatzea izango da beti gisa honetako jaialdien erronka, ezta?

Guk geuk oso barneratuak ditugu bi alor horiek. Oso argi dugu LGTBren sentsibilizazioan aritzen den elkarte batean ez lukeela zentzurik izango huts-hutsean zineman ardaztutako jaialdi batek. Asko zaintzen dugu oreka horregatik. Eta horregatik ditugu programan Veneziako Mostran pelikularik onenaren Urrezko Lehoia jaso zuen Desde allá filma eta aniztasun funtzionala duen jendearen sexualitatea lantzen duen Yes, We Fuck dokumentala.

Urtero saiatzen zarete nazioarteko jaialdietan ibilbidea egina duten eta sarituak izan diren lanak biltzen.

Gure marka hori dela esango nuke. Beti izaten dugu hain ezagun izan gabe ere nazioarteko sariren bat jaso duten lanak. Aurten Oscarretarako hautatu duten Sangailés Vasara lituaniarra dugu, adibidez, eta baita Berlinaleko sekzio ofizialean izan den Bizarreere. Beti saiatzen gara LGTBko zirkuituez harago jaialdien zirkuitu orokorretako filmak ere harrapatzen. Zinemazaleek izugarri gozatzen dute gure jaialdiarekin. Tira, zinemazaleek, eta baita publiko orokorrak ere, gure asmoa beti baita jaialdia zabal egitea. Ehun zinema ekitaldi baino gehiago ditugu, eta beti topatuko duzu intereseko zerbait, zinema edo aniztasuna edonola ulertzen duzula ere. Badaude pelikulak zinemazaleentzat, aniztasunaren alorreko militanteentzat, eta publiko orokorrarentzat ere bai. Programa begiratu behar da, eta hautatu. Horregatik banatzen ditugu doan 3.000 liburuxka baino gehiago hirian.

Zein da, orduan, LGTB zinema jaialdi on bat egiteko giltza?

Jendea entzun behar da, eta ulertu behar da mezu bera eman arren komunikazio bide ezberdinak erabili behar direla jende ezberdinarengana iristeko. Ergela litzateke umeentzako tailerrak antolatu eta bertan queer teoriak azaltzen hastea. Ulertu behar da badagoela jendea gaian murgilduago dagoena, eta jendea kanporago dagoena, eta asmatu behar da bakoitzari nola helarazi bere intereseko izan daitekeena.

Iaz galizierazko A esmorga filma programatu zenuten: aretoan, LGTB kolektiboko jendea eta galiziarrak.

Ikaragarri maite ditut uztarketa horiek. Bistakoa dena da zu gay bazara, edo lesbiana, edo trans, edo bisexuala, edo intersexuala…

…edo galiziarra…

edo galiziarra bazara, ba, gaiarekin identifikatuta sentitzen zarenetan errazago jotzen duzula zinemara. Eta horietariko bat ere ez bazara, pelikula on batez gozatzera joango zara aretora. Saio guztietan saiatzen gara sentsibilitate artistikoa eta sentsibilitate soziala uztartzen.

Rose Troche zinemagileak jasoko du aurtengo ohorezko saria. Zergatik hautatu duzue bera?

Zinema zuzendari emakumezko oso gutxi daude, eta Troche zuzendari, gidoigile eta ekoizle da. 1990eko hamarkadan lortu zuen sona, Go Fish filmarekin, ordura arte inori ez zitzaiolako bururatu ere egin emakumezko lesbianen bizitzaz modu erlaxatuan aritu zitekeenik ere. Eta hori egin zuen berak: melodramarik gabe, lesbiana batzuen bizitza kontatu zuen, eta hori ikustea liluragarria izan zen lesbiana askorentzat. Gero, global bilakatu zen The L Word telesaila sortu zuen, eta aritzen da ekoizle lanetan ere. Zaila da zineman hainbeste alor landu dituen eta lesbiana dela argi adierazten duen emakume militanterik topatzea. Ideia ona iruditu zitzaigun horregatik saria hari ematea; bere lanagatik, eta baita ikur gisa ere.

Kolektiboa ikusarazi eta ahalduntzea zen erronka hasieran.

Orain 13 urte, kolektiboa ikusgarri egiteko espazioak sortu behar ziren. Guk hori kulturaren bidez egitea erabaki genuen, ordurako bai baitzeuden ekintza zuzenean eta kontu legaletan aritzen ziren elkarteak. Oinarrizkoak dira lan horiek, horiek gabe ez dagoelako ezer, baina guk apustu egin genuen kulturaren bidezko ikusgarritasun hori lantzearen alde. Ahaldundu beharra zegoen orduan: «Ei, hau gure jaialdia da». Oraindik ere gure jaialdia da, baina mundu guztiari eskaintzen diogun tresna bat ere bada. Jaialdiak irauten duen bitartean aniztasunaren gaia erdigune bihurtu nahi dugu hirian eta hedabideetan. Aniztasun sexuala ez baita gizarte aniztasuna besterik.

Jaialdiko egitarau osoa ikusteko, bisitatu webgune hau:

zinegoak.com

‘Friendly’-ak ere badu ajerik

/in , , , , , , /by

LGTB turismoa geroz eta garrantzi gehiago hartzen ari da, hein batean merkatu berriak lortzeko martxan jarritako espezializazioaren ildotik. Nolanahi ere, lesbiana, gay, transexual eta bisexualei eginiko eskaintzak zenbait arazo utzi ditu agerian: eskubideen merkantilizazioa, esaterako.

Hiru gizon gazte. Erdikoa aldakatik lotua ortzadarraren koloreak dituen zapi luze batekin; beste biak, zapiaren muturretatik tiraka. Bizkaiko Zubiaren goiko partean ateratako irudia Bilboko Udalak eta Bizkaiko Foru Aldundiak argitaratutako gida baten azala da, Fitur LGTB azokan aurkeztua. «Bilbo Kantauri itsasertzeko hiri LGTB friendly-ena da», Hala aurkeztu zuen bere burua hiriak; LGTB kolektiboarekiko adiskidetsuena bezala. Kritika sutsuak jaso ondoren, atzera egin zuen udalak. Gida kendu zuen, eta turismogay friendly-a ren gaineko hausnarketa egiteari bide eman zion.

Bilbo-Bizkaia turismo bulegoak LGTB turismoa erakarri nahi izan zuen, merkatuaren sektore horri lotutako ezaugarri ekonomikoengatik. Ordea, kanpaina aurkeztu eta gutxira kritikak ugaritu ziren. Bilbotik kanpoko LGTB kolektiboko pertsonak erakartzen saiatu baina bertokoak «gustuko ez izatea» leporatu zioten udalari. Are gehiago, kanpainak kolektiboaren «irudi okerra» ematen zuela leporatu zioten: batetik, gizonezko estereotipatuak baliatu zituen; ez ziren emakumezkoak eta transexualak ageri…

Bilbo-Bizkaia turismo bulegoaren kanpainak hautsak harrotu zituen duela hilabete inguru. Baina, ez da haren burua gay friendly gisa aurkeztu duen Euskal Herriko lehen hiria. Aurretik ere beste hiri batzuek gidak kaleratu dituzte lesbiana, gay, transexual eta bisexualak erakartzeko: Gasteizek, Donostiak… Zer dago, ordea, ikur hori baliatzeko asmoaren atzean?

Eskubideak eta ekonomia

Zuriñe Estibariz Gasteizko 7menos20 elkarteko kideak eztabaidaren oinarria zehaztu nahi izan du, hasieratik. «LGTB turismoa erakartzera bideratutako ekinbideek ez dute zerikusirik LGTB kolektiboaren eskubideekin». Eskubideak baino gehiago, zenbait enpresa pribaturen interes ekonomikoak lehenesteko ekinbideak direla gaineratu du. «Gasteizko gidako tabernak goi klasekoentzako lekuak ziren», zehaztu du. «Gay bat Gasteizera etorri eta halako taberna batera joanez gero, ez luke beste tabernetan aurki dezakeen beste ezer aurkituko».

Ramon San Sebastian Gehitu Euskal Herriko lesbiana, gay, transexual eta bisexualen elkarteko kideak halako ekinbideen asmo merkantilista berretsi du. Dena den, gaineratu du onartu behar dela gizarte kapitalista batean bizi garela, eta, horrenbestez, ez die arazorik ikusten hori baliatzen duten enpresei. «Zerbait eskaintzen badute, dirua irabazteko xedea dutelako eskaintzen dute; horretarako LGTB kolektiboarekiko jarrera gertua adierazten dutela? Niregatik ez dago arazorik». Herritarrek erabakiko dute produktu hori baliatuko duten edo ez, eta merkatuak bere lekuan kokatu du. Edonola ere, San Sebastianek merkatua eta eskubideen artean bereiztearen garrantzia nabarmendu du, eta bakoitza bere lekuan kokatzearen alde egin du. Alde horretatik, Araba, Bizkai eta Gipuzkoan pausoak ematen ari direla azaldu du, eta transexualei beren identitatea onartuz emango zaien nortasun agiri behin-behinekoa jarri du adibidetzat. «Bilbo eta Bizkaiko ekinbideari kritikak eskubideen merkantilizazioaren eskutik heldu zitzaizkion, hein handian».

Imanol Alvarez EHGAM Euskal Herriko Gay-Les Askapenerako Mugimenduko kideak Bilboko LGTB gidak piztutako eztabaidan sakondu du. «Adarjotze hutsa zen kanpaina hura», laburbildu du. Aipatu gidan, udala harro agertzen zen edonor joan zitekeelako kaletik eskutik helduta. Alvarezek egoera oso bestelakoa ekarri du gogora, eta salatu du 2010eko Bilboko Espazio Publikoaren Ordenantza baliatzen ari direla afektibotasun adierazpen ez-normatiboak debekatzeko. «Besteak beste,udaltzainek bi emakumeri kargu hartu zieten, metroan agurtzeko elkarri muxu eman ziotelako».

Horrez gain, administrazioaren jokabideaz gain, Alvarezek ez du uste kanpainak errealitatea islatzen zuenik. EHGAMeko kideak adierazi du azken urteetan inoiz baino eskaintza gutxiago dagoela. Halaber, gero eta eraso homofobo gehiagoren berri dute Euskal Herri osoan. «Bilbora datorren bati ezer gutxi eskain diezaioke hiriak; iruzur baten biktima sentituko da».

Ikuspuntu diskriminatzailea

Estibarizek uste du gay friendly ikurraren pean egiten den eskaintza sektore jakin batentzat dela: erdiko eta goi klaseko gay zuriei. Ramon San Sebastianek ideia hori berretsi du hein batean, eta erantsi du gutxitan islatzen dela LGTB kolektiboaren barruko dibertsitatea. «Ikasleak daude, hilean mila euro ere irabazten ez dutenak, langabezian daudenak, behar baino kilo gehiago dituztenak…». Edozein kasutan, hor ere kolektiboaren barruan hausnarketa egiteko deia egin du, «irudi naturalizatuagoa» emateko. Imanol Alvarezek ez du uste «asmo maltzurrik» dagoenik argazki aukeraketa askotan. Askotan irudi estereotipatuetara jotzea nahi gabe ere egiten dela azaldu du. Dena den, argi du barneratutako ideia horren atzean aurretik aipatutako merkantilizazioaren eragina dagoela.

Beste maila batean, Zuriñe Estibarizek nabarmendu du gay friendly-ren erabilera merkantilistak kolektiboaren mobilizazioa baldintzatzeko helburua duela. Hori argudiatzeko zenbait hiriburutako auzoen bilakaera oroitarazi du, adibide gisara: Londresko Soho, Madrilgo Chueca, San Frantziskoko Castro… Duela zenbait hamarkada desegituratuta zeuden, baina LGTB kolektiboko kideen eskutiko gora egin zutenean, kapitalismoak aukera bat ikusi zuen. «Orduan hasi zen gaur egungo negozio arrosa».

Kapitalismoaren asimilazioaren ostean auzo horiek errotik aldatu dira. «Dena da jaia, gimnasioak eta fribolitate handia». Hots, jatorrizko izaera desitxuratu zen, eta gay, lesbiana, transexual eta bisexualak joan egin dira bertatik. «Sistema borrokatu zutenek eskuratu zuten espazio hori, eta, gaur egun, sistema haien etxeetan sartu delako alde egin behar izan dute».

Bilboko Sare Lesbianistak iaz salaketa bat egin zuen gai horren inguruan. Ekainaren 28aren kariaz, Bilboko hainbat ostalari elkartek, Blue aldizkariak, Bilboko Udalak eta Bizkaiko Foru Aldundiak Bilbao Friendly Pride egitasmoa hasi zuten. Hainbat ekintza prestatu zituzten, baina eguneko manifestazioa kontuan hartu gabe. Ekainaren 28aren «despolitizazioa eta merkantilizazioa» salatu zuen Sare Lesbianistak horren harira. «Egun horien izaera aldarrikatzaile eta politikoa baztertzea friboloa eta mingarria da, borroka osoa lau eguneko ospakizunetara mugatuz».

Alde positiboak

Ramon San Sebastian Gehituko kideak, kritikak kritika, ontzat jo du hiriburuek LGTB friendly gidak argitaratu izana. «Ez da bakarrik eskaintza bat, gure hirietan dagoen erantzun bat bazik». Donostian eta Ipar Euskal Herrian ere halako ekinbideak badaudela oroitarazi du, baita horien gaineko iritzi baikorra eman ere. «Normalizazio irudi bat ematen du, kanpora begira». Baina argi utzi du elkarte eta eragileek lan egiten jarraitu behar dutela, gida horiek lagundu badezakete ere.

Imanol Alvarezek, aldiz, kostata ikusten dio alde onik egitasmo horri, baina aitortu du «zirrikitu» bat izan daitekeela. Batetik, uste du kolektiboari buruzko irudi positiboa emateko baliabidea izan daitekeela, «betiere ikuspuntu merkantilista eta partzial batetik». Bestetik, administrazio publikoekin hitz egin eta aurrera egiten jarraitzeko baliagarria izan daiteke. «Inor gutxik daki zenbat ordu eman ditugu ordezkari publikoekin bilduta; bide hau baliagarria izan daiteke, baina ikuspuntu oso ezberdinak ditugu».

Eskaintza, oso mugatua

Ez dira asko LGTB kolektiboarentzako eskaintza aztertu duten ikerketak. Ez behintzat ikuspuntu akademikotik. Ana Otero, Maria Elisa Alen eta Trinidad Dominguez Vigoko Unibertsitateko doktoreek (Galizia) gaia landu dute. Galiziako eskaintza aztertu dute bereziki; baina, merkatuaren datu orokorrak aztertuta, zenbait ondorio atera dituzte, eta hein batean, elkarteetako ordezkariek azaldutakoaren ildoan doaz.

LGTB kolektiboarentzako turismoa «bilakaera naturala» dela ondorioztatu dute. «LGTB turismoak jokabide bat zehaztu du turismoaren barruan, eta enpresek eta udal agintariek erakarri nahi duten sektore bihurtu da». Azken urtean turismo eskaintzaren espezializazioa gertatu dela gaineratu dute: bakarrik bizi diren pertsonentzako eskaintza, adineko pertsonentzat, familientzat, ikasleentzat… Hortaz, beste hamaika sektorerekin gertatu den bezala, LGTB kolektiboarentzako eskaintza heldu da.

Ordea, ohartarazi dute LGTB kolektiboa «merkatu zabala» dela. Hots, mota askotako eskaria dagoela horren barruan, eta ez dagoela zehaztuta sexu hautuagatik. Eskaintza eta eskaria aztertu dituzte, eta hiru sektoretan «merkatu aukera handia» dagoela nabarmendu dute: lesbianak, adineko gayak eta seme-alabak dituzten bikote homosexualak. Aldiz, egungo LGTB turismoa gizon gazte eta helduentzat da.

Hori ulertzeko zenbait gako eman dituzte Oterok, Alenek eta Dominguezek haien ikerketan. Lehena, agerikoena, gaitasun ekonomikoa da. Galiziako LGTB elkarteko kideei egindako galdeketetan, diru sarrerei buruz galdetu zieten. Galiziako batez bestekoaren gainetik zeudela ondorioztatu zuten; diru sarrerak %20,3 handiagoak zituzten, hain zuzen ere. Hau da, ohartu ziren LGTB kolektiboko kideek kontsumorako gaitasun handiagoa dutela. Ordea, berriz ere nabarmendu dute ezin dela kolektibo homogeneotzat hartu. Inkestatuen datuak sexuaren arabera banatuz gero, alde adierazgarriak daude. Hain zuzen ere, datuek agerian uzten dute gizon eta emakumeek dituzten diru sarreren arteko aldea. Emakumezkoen artean ohikoagoak dira urtean 12.000 euro baino gutxiago irabazten dutenak; aldiz, urtean 22.000 eurotik gora irabazten dutenen artean ohikoagoak dira gizonezkoak.

Bestalde, aurretik esan bezala, ikertzaileek azaldu dute seme-alabak dituzten LGTB familientzako eskaintza indartzeko aukera dagoela. Imanol Alvarezek oroitarazi du ohikoagoak direla seme-alabak dituzten emakumezko bikoteak gizonezkoenak baino. Eta ezaugarri hori aurreko datuekin batuz gero —andreen diru sarrera txikiagoak, langabezia tasa altuagoa…— ez da sektore erakargarria enpresentzat. «Merkatu azterketen atzean merkantilismo hutsa dago; enpresek oso helburu prosaikoa dute: dirua irabaztea».

Oterok, Alenek eta Dominguezek Galiziako elkarteekin hitz eginda LGTB turismoaren beste zenbait ezaugarri xehatu dituzte. LGTB kolektiborako eskaintza zuzena ez dago bidaiatzeko leku bat aukeratzeko motibazio nagusien artean; bai, ordea, kalitate eta prezioaren arteko oreka, kultura eskaintza, lasaitzeko aukera… Segurtasun sentsazioa eta errespetua ere «funtsezko faktoreak» dira, hiru ikertzaileek jakinarazitakoaren arabera. Azkenik, nazioarteko beste ikerketa batzuen emaitza batekin kontrajartzen den ondorio bat azaldu dute. Lekuak hautatzeko, ez da erabakigarria hotelek edota hiriek beren burua hala aurkeztea, gay friendly gisa izendatutakoak aintzat hartu arren. Zuriñe Estibarizek argi du: «Ez dugu auzo gay friendly-rik nahi, herri friendly bat baizik, herri askea pertsona eta gorputz guztiontzat».

Ikasle transexualen arreta hobetzeko protokolo bat egin du Eusko Jaurlaritzak

/in , , , , , , /by

GASTEIZ. Ikasle transexualentzat eskola «espazio segurua» izan dadin, protokolo bat egin du Eusko Jaurlaritzak, eta eskola guztietara igortzeko asmoa du. Irizpideak ematen dituzte bertan haur eta nerabe horiek jaso behar duten artaren inguruan. Atzo aurkeztu zuten Eusko Legebiltzarrean. Osakidetzarako ere gida bat prestatzen ari direla esan zuen Gizarte Politiketarako sailburu Angel Toñak.

Zinegoak jaialdiak sail bat eskainiko dio Mexikoko transexualitateari

/in , , , , , , /by

ZINEMA. Hilabete pasatxo falta da Bilbon egiten den Zinegoak zinema jaialdirako. Aurtengoak sail bat eskainiko dio Mexikoko transexualitateari. Lau filmek osatuko dute sail hori; bi fikziozkoak izango dira, eta beste bi, dokumentalak. Otsailaren 23tik 26ra bitartean proiektatuko dira, doan. Horietatik nabarmentzeko modukoa da Carmín Tropicalfilma, sari asko jasotakoa. Ventura Pons zuzendariak itxiko du jaialdia, El virus del miedo lanarekin.

Carmín Tropical filmeko irudi bat

Carmín Tropical filmeko irudi bat. Z / EZEZAGUNA