JOANA MASÓ “Gorputzaren aldeko borroka soberania lortzeko borroka da”

/in , , , , , /by

Literaturan doktore, Université de Paris VIII-Saint-Denisen. Frantses ikasketen irakasle Universitat de Barcelonan. Ikerlari Centre Dona i Literatura UNESCO Katedran. Itzuli eta editatu ditu Helene Cixous, Jacques Derrida, Catherine Malabou, Jean-Luc Marion eta Jean-Luc Nancy. Eta gorputzari eman dio pare bat buelta.

JOANA MASÓ

Zer da gorputza?

Michel de Certeauk esan zuen: gorputza bere horretan aurkitzen zaila da. Ez dakigu zehatz non hasten den, non bukatzen. Ahotsa, adibidez, gorputzaren parte da? Eta hitz egiteko manera? Adierazteko era? Gorputza mugitzeko modua ere gorputzaren parte da?

Filosofiak zer erantzun dezake?

Agian, filosofiak ez du pentsatu behar zer den gorputza, zein diren haren mugak. Garrantzitsuagoa da beharbada gorputzak munduan uzten dituen arrastoak zein diren galdetzea. Eta hala uler daiteke genero ikasketek eta mugimendu feministek filosofiaren historiari egindako gaitzespen handienetakoa: gorputzaren arrastoen absentzia erabatekoa dela testuetan.

Ez dago gorputzik, hortaz, testuetan.

Filosofia kanonikoaren historia idatzia izan da hizkuntza ustez neutro batean, zeinean idazten zuen subjektuak ez zuen sexualitatearen markarik uzten. Jacques Derrida hasi zen gorputz sexudunaren markak inskribatzen, filosofia izaera nabarmena zuten testuetan; Platon, Heidegger edo Lacanen psikoanalisiaz hitz egin zuen haietan. Eta ez bakarrik gorputz sexudun propioaren markak, baizik eta halaber gorputz kolonizatu, gorputz juduarenak. Derridak zioen irakurri zituen filosofoez gehien interesatzen zitzaiona beren bizitza sexuala ezagutzea zela; bizitza sexuala modu zabalean ulertuta: sexualitatea, gorputza, eta abar. Hain zuzen, beren testuetan sekula azaleratu ez zena.

Baina, halako batean, hasi ziren gorputzak azaleratzen.

XX. mendeko bigarren erditik aurrera, gorputzaren gaineko hausnarketa izan da feminismoaren eta filosofia garaikidearen ekarpenik handienetakoa. Adibidez, agertu izan da gure gorputzean gurea ez den hori guztia. Gurea ez, bazik eta garai bakoitzeko moralaren edota ideologiaren emaitza dena, garai bakoitzak gorputzari ezarritako biolentzia guztia. Bai eta gorputzak emantzipaziorako erabilitako forma diferenteak ere.

Gorputzak ez baitira bat eta bakarra.

Gaur inoiz baino gehiago dakigu gorputz intimoa dela sistemari beldur gutxien eragiten dion gorputza. Sistema horrek alde batetik sustatzen ditu gorputzaren erakusketarako, espektakulurako modu asko, mediatikoki, pornografikoki; eta beste alde batetik kriminalizatzen ditu kalera ateratzen diren gorputz horiek, espazio publikoa hartzen dutenak aldarrikatzeko politikoki gorputzarekin lotutako gauza asko. Batzuek nahiko lukete gauza horiek espazio intimo edo pribatuan geratzea itxita.

Gorputz intimoaren aurrean, zer?

Gorputz publikoa edo politikoa. Estatu bakoitzak arautzen ditu, modu erabat erlatiboan, zer gorputzek duten, adibidez, elkarrekin ezkontzeko eskubidea, guraso izateko eskubidea, sexua, gorputza bera aldatzeko eskubidea. Desmuntatu beharra zegoen, batez ere pasa den mendeko 60ko hamarkadatik aurrera, gorputza norberaren gauza pribatu bat zelako ideia.

Egin da, noski.

Salaketa hori XX. mendeko idazketa modernoetan irakur daiteke: Antonin Artauden gorputz sozial gaixo eta psikiatrizatua, Samuel Becketten gorputz behartsu eta zatikatuak, Marguerite Durasen gorputz desiradunak, Jean Geneten erotismo homosexuala edo Helene Cixousen idazketa femenino eta gorputz kolonizatua. Evelyn Grosmmanek hitz egin izan du bestelako gorputzak asmatzearen, bestelako eredu sozial eta politikoak bilatzearen beharraz. Eta ez bakarrik esplorazio intimoaren bitartez, gorputz sozialki, sexualki, politikoki ikusezinen esplorazioaren bitartez ere bai.

Gorputzaren aldaketa aipatu duzu. Baina noraino?

Gure garaia izan da nahi dugun gorputza izan dezakegula sinetsaraztetik gertuen egon dena. Norbere gorputzaren autotransformazioarekin: dietak, kirurgia, hormonak eta, batez ere, moda, zentzurik zabalenean. Etengabe proposatzen zaizkigu izan nahi ditugun gorputzak autodiseinatzeko moduak.

Nahi dugun gorputza, posible ote?

Gorputz aldaketaren inguruko eztabaidak bi maila dauzka. Alde batetik, bizimodu neoliberalean, gorputzez aldatzea aukera bat da, beste hainbaten artean: eskaintzen zaigu lanez, herrialdez, bikotekidez aldatzeko aukera, amatasunaren adina edota amatasuna esperimentatzeko moduak aldatzea. Baina beste alde batetik, norberaren gorputzaren aldaketa da generoaren inguruan dagoen borrokarik handienetakoa. Gorputzaren aldeko borroka soberania lortzeko borroka da, zentzu horretan.

Eta gorputza bera borroka eremu.

Gorputzaren ikusgarritasuna da, aldi berean, telebista eta halako industriek esplotatzen duten baliabide ekonomiko inportante bat. Baina baita kolektibo feminista eta antisistema ugarik erabiltzen duten erreminta ere. Azken horiek ez dira publikoki onartuak eta kriminalizatuak dira, beren ekintza askatasuna babestuko duen legediaren faltan. Kasu horietan, gorputza bilakatzen da protestaren sinonimo.

Abel Azconak epaileari: “Prozesua errespetatzen dut, baina ‘performance’-aren jarraipena da”

/in , , , , , , , , /by

“Kristauak iraindu” izana leporatuta deklaratu behar izan du artistak Fermin Otamendi epailearen aurrean. Iruñeko artzapezpikutzak eta Espainiako Abokatu Kristauen Elkarteak jarri diote salaketa.

pederastia-abel azkona

Epailearen eta bere abokatuaren galderak erantzun ditu, baina uko egin dio akusazioaren galderak erantzuteari.  Azconak adierazi du “pederastiaren kritika” egin nahi izan zuela, erreakzioa eragingo zuelakoan. “Edukazio eta errespetu guztiarekin, baina prozesu juridikoa bera prozesu performatiboa izan da. Epailea eta prozesua errespetatzen ditut, bainaperformancearen jarraipena izan dira. Fundamentalismo erlijiosoa salatzen duen pieza bat egin dut, eta zer da, bada, 2.000 pertsona eraikinaren atearen aurrean errezatzen aritzea, edota nik deklaratzera joan behar izatea baino fundamentalismo argiagorik?”. Gaineratu duenez, ez du inor iraindu nahi izan, eta ziurtatu du adierazpen askatasuna defenditzen eta bere lana egiten jarraituko duela.

Jorge Morales Abel Azconaren abokatuak azaldu duenez, Iruñeko artzapezpikutza prozesutik kanporatzea eskatu dute, “epaiketan modu desegokian agertzeagatik”. Era berean, ziurtatu du kausa artxibatzeko eskatuko dutela; epaileak hori egin ezean, helegitea aurkeztuko dute. Epaileak bost eguneko epea utzi du helegiteak aurkezteko.

Bestalde, José Núñez Abokatu Kristauen Elkarteko abokatuaren arabera, auzia zabaltzea nahi du elkarteak, eta horretarako froga eta deklarazio gehiago eskatuko dituzte. Ez du argitu zabalpen horrekin Iruñeko Udala auzipetzea eskatuko duten ala ez.

Abel Azcona artista nafarrak Desenterrados bilduma jarri zuen ikusgai Iruñeko “Erorien Monumentuan”, oroimen historikoaren inguruan. Hainbat argazkitan ikus zitekeen Azcona ogi pusketa edo ostiekin “Pederastia” hitza idazten, eta obra hark polemika handia sortu zuen. Hainbat kristau taldek erakusketa bertan behera uzteko eskatu zuten, Iruñeko Udalaren aurrean mobilizazioak egin zituzten eta salaketa jarri zioten.

Atleta transexualak Joko Olinpikoetan: Aitzindari izatearen ajeak

/in , , , , , /by
Natalie van Gogh txirrindularia (erdian), iazko Belgikako Lotto Tour-eko 1. etapa irabazi zuenean. Beran izan liteke Joko Olinpikoetan parte har lezakeen lehenbiziko kirolarietako bat

Natalie van Gogh txirrindularia (erdian), iazko Belgikako Lotto Tour-eko 1. etapa irabazi zuenean. Beran izan liteke Joko Olinpikoetan parte har lezakeen lehenbiziko kirolarietako bat. (Argazkia: Cyclingnews.com)

COI nazioarteko olinpiar batzordeak egindako aldaketa medio, atleta transexualek aurrenekoz parte hartu ahal izango dute Joko Olinpikoetan, sexu aldaketa egiaztatuko lukeen mediku-operazioa egin beharrik izan gabe. Baldintza moduan, emakumezkoen probetan lehiatuko direnek, urtebete lehenago eman beharko dute euren asmoen berri, eta denbora tarte horretan testosterona maila 10 nmol/L azpitik mantendu beharko dute. Orain arte bi urte itxaron behar zuten operazioa egin ostean. Bestalde, gizonezkoek ez dute halako baldintzarik bete beharrik izango; “Atea parez pare ireki zaie”, irakurri dugu SB Nation webgunean.

Askoren ustez berdintasunerako urratsa dena, emakumezko atletak zigortzen dituen aldaketa da beste batzuentzat, neskekin alderatuta mutilek hainbat kiroletan dituzten abantailengatik, munduko errekorrek erakusten duten bezala, BBC-k plazaratutako erreportajean irakurri daitekeenez. Horregatik testosterona kontrolatzearena.

COIren aholkulari moduan aritu den Joanna Harper korrikalariaren hitzetan, kirol batzuetan abantaila izango litzateke, saskibaloian esaterako, jokalariaren altuera garrantzitsua den heinean. Dena den, diziplina askotan ez du inolako eraginik izango. Are gehiago, batzuetan, gimnasian adibidez, desabantaila izango da.

Harper konturatu zen, sexuz aldatzeko hormona bidezko terapia hasi zuenean, geldoago egiten zuela korrika. Ez berak soilik. Iraupen luzeko probetan aritzen ziren zortzi kirolari transexualen markak aztertu zituen, gizonezkoak zirenean lortutakoak batetik, emakume gisa lehiatzean lortu zituztenak bestetik. Sexua aldatuta, marka apalagoak lortu zituzten zortziek, emakumezko gainerako atleten parekoak, ez txarrago ez hobeagoak. Adibide moduan beste bi kasu jarri ditu: 1970eko hamarkadan, Reneé Richards tenislaria lehen itzulian kanporatu zuten US Open txapelketatik; gaur gaurkoz, Fallon Fox borrokalariak oraindik ez du MMA Arte Martzial Mistoen elitera heltzerik izan. Emakumezkoen Kirolen Fundazioa ere iritzi berekoa da: “Gizonetik emakumerako trantsizioa burutu duen atletak, lehiakide dituen nesken pareko indar eta ahalmenak dauzka”.

Rioko Joko Olinpikoetan parte har dezaketen atleta transexualen artean Natalie van Gogh etaMichelle Dumaresq ziklistak eta Chris Mosier triatleta daude. Lehenbizikoak lirateke, nahiz etaCaitlyn Jenner atletak urrezko domina irabazia zuen (1976an) artean Bruce Jenner zenean; etaBalian Buschbaum alemaniarrak, pertika jauzian 6. amaitu zuen 2000ko Joko Olinpikoetan, artean Yvonne Buschbaum zenean. 2007an, sexua aldatzea erabaki zuenean, kirola utzi zuen alemaniarrak.

Antia Fernandez, boleibol jokalaria

“Kirolean, emakume izate hutsa oztopo da ikusgarritasuna eta berdintasuna lortzeko”

Antia Fernandez, kirol olinpiko batean debuta egin duen Espainiako Estatuko lehendabiziko pertsona transexuala

Antia Fernandez, kirol olinpiko batean debuta egin duen Espainiako Estatuko lehendabiziko pertsona transexuala. (Argazkia: Paco Rodríguez / La voz de Galicia

“Pauso bat aurrera eman du COIk. Zoritxarrez, kirol olinpikoa bezalako esparru profesionalizatu eta lehiakor batean, agian, eztabaida eta desadostasun iturri bilakatuko da. Operazioa egina duen atletak bere alde izango du puntu hori. COIrentzat ez da ezinbesteko baldintza, baina ziur egoera deseroso askori egin beharko dietela aurre kirolari transexualek”. Antia Fernandezen hitzak dira, kirol olinpiko batean debuta egin duen Espainiako Estatuko lehendabiziko pertsona transexuala. Galiziako Calasancias boleibol taldean ari da, eta duela hiru aste jokatu zuen estreinako partida. Lehenago, Oscar Sierra futbol amerikarreko jokalariak eta Maria Torremade atletak egin zuten hautu hori, bigarren honek 1940ko hamarkadan, eta sexua aldatzeagatik kirola uztera behartua izan zen.

Mikel Ibargoien Info7 irratiko Kirol Leihoa saioaren gidariak elkarrizketa mamitsua egin dio Fernandezi. Pasarte batzuk ekarri ditugu hona:

Poztasun ikaragarria

“Kirol olinpiko batean aritzen den lehen pertsona transexuala izatea ez zen nahita bilatzen nuen helburua, baina historia liburuetarako geratu da. Debuteko egunean urduri samar baina izugarri pozik nengoen. Taldekideek batere arazorik gabe onartu naute. Garaipen handiena hori izan zen niretzat, partidaren emaitzatik harago. Zelaira ateratzean neskatila sentitu nintzen berriro, bere ametsa betetzerik izan ez zuen ume hori. Pozik nengoen maila pertsonalean lortutakoagatik, baita balio izan duelako ere ateak irekitzeko kolektibo bati zeinarentzat ez den erraza sozialki integratzea, ez lan merkatuan, eta are gutxiago kirolean, non emakume –bisexuala– izate hutsa oztopo den ikusgarritasuna eta berdintasuna lortzeko”.

Emakume jaio nintzen

“Emakume jaio nintzen, hala sentitu naiz beti. Bost urterekin neska izena izan nahi nuela esan nuen. Etxekoek ez ninduten ulertu, ez dute nire hautua onartu, gurasoen babesik ez dut izan. Identitate maskulinoa eman diogun umea bere buruaz emakume moduan hitz egiten entzuteak, txinpartak sortzen ditu buruan. ‘Bi urte besterik ez ditu baina hau konpondu beharra daukat’. Bi urteko haurrak transexualitatearen kontzeptua ez du argi, bere identitatea zein den ordea bai, hasieratik bertatik”.

Matxitoen artean deseroso

“14-15 urterekin integratua ez nengoela sentitzen nuen. Mutilen artean nengoela matxito gisa hasten zirenean, oilarrik handiena nor, hankarteko erregeaz hitz egiten, etengabe konparazioak eginez, sobera nengoela konturatzen nintzen. Behin txantxetan esan nien: ‘Begira, zentimetro faltan baldin bazaudete, nik emango dizkizuet, sustraitik puntaraino’. Broma zen, baina benetan oparituko niekeela, oso osoa. Aldageletan deseroso sentitzen nintzen, baita leiho atzetik neskak zelatatzera joten zirenean ere. Haiekin joaten nintzen beti, baina nire asmoa zen zarataren bat egitea neskak ohartarazteko. Inkontzienteki feminista izaten hasi nintzen. Beste neskak babesten nituen, haien pribatutasuna defendatu nahi nuen”.

“Ez dut Coruñatik alde egin nahi. Borroka egin eta irabaziko dut. Hiriak etsi beharko du, ez nik”

“Ez dut Coruñatik alde egin nahi. Borroka egin eta irabaziko dut. Hiriak etsi beharko du, ez nik”. (Argazkia: Amador Lorenzo / Marca)

Identitatea azaleratzea, suspergarri

Adinez nagusi izatean, basektomia egiteko unea heldu zela ikusi nuen. 2014an medikuaren –osasun publikoan– lehendabiziko kontsultatik ateratzean jabetu nintzen pausoak eman behar nituela, soinekoak jantzi-eta. Transexualengan bada ohiko sentimendu bat, disforia izenekoa, norberarekiko, gorputzarekiko edota organismoaren funtzioekiko gorrotoa eragiten duena, garunak esaten digunaren kontrakoa ikusten dugulako. Soinekoa jantzi, kalera atera eta niri buruz emakume gisa hitz egiten hasi nintzenean, poztasuna erabatekoa zen, irribarrez nengoen uneoro. Gizarteak zure kolkora barre egitea gogorra da, bai, baina hain zaude pozik, ezerk ezin zaituela goibeldu. ‘Inork ez nau gehiago zangotrabatuko jada’, pentsatu nuen”.

Edozein herritarren eskubide berberak

[Parentesi moduan, ohar bat: transexualitateari buruzko Espainiako legediaren arabera, adinez nagusi diren herritarrek euren NANetan izena eta sexua alda dezakete mediku-operazioa egin beharrik izan gabe, baldin eta genero-disforia pairatzen dutela egiaztatzerik badute (medikuen diagnosia behar da), eta bi urte badaramatzate hormona-tratamendua jasotzen].

“Nortasun agiri berria lortu nuenean, boleibolean jokatu ahal izateko ateak jotzen hasi nintzen. Ezezkoak jaso nituen, eta ez nekien ziur zergatik ote zen, ni taldean izaterik nahi ez zutelako, ala soilik legeak esandakoa betetzen ari zirelako. Gero jakin nuen boleiboleko federazioak Espainiako transexualitateari buruzko araudia jarraitzen zuela, eta nahikoa nuela NAN berria aurkeztearekin. Edozein pertsona ez transexualen eskubide berberak ditut. Batzuek oraindik inposatu egin nahi digute zer sentitzen garen, nor garen. Talde batzuetako ordezkariek mediku txosten eta gauza zentzugabe piloa eskatzen zizkidaten”.

Bada garaia libre izateko

“Lan-merkatura sartu edota etxea alokatzean oztopoak jarriko dizkigute, taberna batzuetan irainduko gaituzte, baina ez naiz etxean geratuko, ez dut albo batera egingo, kalean ikus nazatela. Gure presentzia normalizatu nahi dut. Madril bezalako hirietan ohikoagoak gara agian, baina nik ez dut Coruñatik alde egin nahi. Borroka egin eta irabaziko dut. Hiriak etsi beharko du, ez nik”.

Hedabideak

“Ez nuen horrenbesteko zalapartarik espero. Peru, Txile, Mexiko edota AEBetatik hots egin didate. Eta Espainia mailan, leku mordo batean agertu naiz, informazio orokorreko eta kirol egunkarietan”.

[Egunkari horiei guztiei, baita gainerako kazetarioi ere, transexualitateari eta emakumeen kirolari merezi duen tratamendua ematea dagokigu orain, tankera honetako urratsen aurrean ahoa hitz ponposoekin bete bezain pronto emakumeen paparrean oka egitea nahi badugu behintzat, ikusgarritasuna eta berdintasuna lortu aldera]

“Transexualitate legea arras abangoardista da Nafarroan, baina garatzeke dago”

/in , , , , , /by

Alizia Izal apaiza izandakoa (Atarrabia, 1959) munduan batetik bestera bizi izan da duela urte batzuk arte. Chiapastik bueltan, Lizarran finkatu zenean, betiko korapiloa askatzeari ekin zion: gizon gorputzean ezkutatzen zen emakumea azaleratzeari.

'Apaiza izateari utzi nion, eta orduantxe hil ala biziko premia sortu zitzaidan, nintzen bezala bizitzea'

“Apaiza izateari utzi nion, eta orduantxe hil ala biziko premia sortu zitzaidan: nintzen bezala bizitzea”.Koldo Azkune

Zer iritzi duzu transexualen eskubideak defendatzen dituen Nafarroako legeaz?

Kontu handiz eta egoera ongi ezagututa egindako legea da. Gure tratamenduak Osasunbidearen bitartez jarraitzea ahalbidetzen digu. Nafarroan Transexualitate eta Intersexuko Unitatea daukagu, beharrezkoa dugun laguntza psikologikoa eta endokrinologikoa errazten digu. Hormonatze botikak beraiek ematen dizkigute, eta ebakuntzak ere diruz laguntzen dizkigute, nahiz eta baginoplastia egiteko, adibidez, hiru urtez itxaron behar izaten dugun. Eta eskaera, gainera, 18 hilabeteko hormonatzea eta gero egin behar dugu. Laburbilduz, bost urtez zain egon behar dugu ebakuntza Malagan egiteko. Horregatik gutako batzuek medikuntza pribatura jotzen dute. Thailandian 8.000 euroren truke ebakuntza egiten dizute. Herrialde hori dugu ebakuntza mota horren paradisua, eta profesional onak dituzte. Diru munta hori, alta, bildu beharra dago. Bartzelonara ere joan zaitezke, klinika pribatura, eta 20.000 eurotik gora ordaindu. Lege horri esker izan ez balitz, nik ez nuen lortuko. Arras lege abangoardista da, baina oraindik garatzeke dago, onartu zenetik sei urte pasatu eta gero osasun-atala bakarrik jorratu baitute.

Nafarroan dagoen transexualen kopurua ezaguna al da?

Sekula ez da jakin ahal populazioaren zein portzentaje den transexuala. Gai tabua da, guztiz, oso ezkutua. Urtetan guk geuk benetako nortasunari uko egin diogu. Nik banekien zer zen gertatzen ari zitzaidana, baina ezin nuen onartu: zer esan behar zuten nire familian, nire inguruan? Komunikatzen ez den kontua da, erokeria, gizartearentzat arriskutsua den zerbait. Eta zure lanari eutsi nahi badiozu, zer esanik ez. Ni karrikaratu ninduten enpresako nagusiak ez zuelako nire transexualitatea onartzen. Transexualitate femeninoaz ari garela, mundu matxista honetan gizarteak ezin du onetsi gizona izatetik emakume izatera pasatu izana, alegia, “mailaz jaitsi” izana.

Zergatik ez zenuen erabakia lehenago hartu?

Oso nomada izan naiz. 20 urterekin Madrilera egin nuen, eta 23rekin Hego Amerikara. 1995ean Mexikoko poliziak eta militarrek atxilotu, desagerrarazi, eta handik kanporatu ninduten. Etxera itzuli eta, Chiapaskoa bor-bor zegoela, batetik bestera ibili nintzen. Handik denbora batera gelditzea erabaki nuen. Apaiza izateari utzi nion, eta orduantxe hil ala biziko premia sortu zitzaidan: nintzen bezala bizitzea. Amerikan esaten zuten urgenteak ez diola garrantzitsua denari tokirik uzten. Eta nomada nintzenean garrantzitsuena hurrengo minutua zen, ni eta inguruan nituenak bizirik jarraitzea.

Nola sortu zen emakumea izateko azken erabakia?

Ikaragarrizko indarrarekin, kaxa baten barruan sartuta dagoen malgukia bezala, kaxa zabaldu eta bat-batean jauzi eginez irteten den horietarikoa. Transexualitate Unitateko lehenetariko bezeroa izan nintzen. Eta dena kasualitatez izan zen. Tiroide arazo bat izan nuen, eta nire medikuak endokrinologoarengana joateko gomendatu zidan, eta bide batez, nire sexualitateaz nituen kezken berri emateko probestu nezala. Nik probidentzian sinesten dut, goiko indar batzuek bidean lagundu nautela. Tiroide arazoa azaldu behar, egoera horri aurre egin niezaion. Osterantzean, oinean mina hartu izan banu podologoarengana joko nuen… Prozesuari 2011n ekin nion, 2013an izena aldatu ahal izan nuen eta ofizialki emakume bezala agertu, eta horrela urratsak ematen jarraitu nuen.

Goizean esnatu eta ispiluaren aurrean emakume bat ikusten duzularik, zer sentitzen duzu?

Poza ematen dit, eta aurrera egiteko jarrera hobea. Nahiko pertsona alaia izan naiz beti, baina bazen zerbait nire barruan gezurrezkoa zena, eta banekien. Orain hori ez dago. Osoagoa naiz. Ispiluari begiratu eta nire buruari esaten diot: “Emakume izatea lortu dut!”. Zuk zer zaren jakin dezakezu, baina munduak zaren bezala onartzen ez bazaitu, ezin zara ongi bizi.

Apaiz izatea aukeratu zuen pertsona hartatik zer gelditu da?

Ez naiz gehiegi aldatu, eta nire ideiak ere ez. Espiritualitatea bizi dut, Eliza katolikoak gogaitu banau ere. Sinestuna naiz, baina ez praktikantea. Jaungoikoarekin dudan harremana axola zait, eta ez Elizarekin izan dezakedana.

Aita santuak zer pentsatuko du zutaz?

Berarekin hitz egitera joatea bururatu zait inoiz. Alabaina, pertsonak ataka konplikatuetan jartzea ez dut gogoko. Eta ez diot konplikatuegia duen aitasantutza gehiago zaildu nahi. Aukera izango banu honakoa esango nioke: Elizarentzat apaiza izaten jarraitzen dut, oraino ez didate dispentsarik eman. Gainera, emakumea naiz eta, are okerrago, nire bikotekidea ere emakumea da, lesbiana naiz beraz. Ea zein irtenbide ematen diogun honi!

Nola uste duzu hartuko zintuzketela Chiapasko chol indigenen komunitateetan?

Ez dut uste arazorik izango nukeenik. Ibili nintzen komunitateetan ‘homosexualak’ esaten zieten pertsonak bazeuden, edo ‘diferenteak’, baina ez zituzten mespretxatzen. Han, kasu, nesken taldetan ibiltzen zen gazte bat ezagutu nuen, eta han sexuen arteko banaketa oso nabarmena da eguneroko jardueretan. Bada, gazte hura emakumeekin hobe sentitzen zen, eta komunitateko zereginetan hobeki hartzen zuen parte. Onartzen zuten, ez zegoen inolako arazorik. Komunitateetara itzultzen banaiz, hasieran pixka bat kostatuko zaiela pentsatzen dut, baina onartuko naute. Ez dakit ‘ladinoekin’, indigenak ez direnekin, berdin gertatuko litzatekeen.

Azken nomada

Sabanillako (Chiapas, Mexiko) parrokian apaiz lanetan zebilen, chol indigenen lurraldean, ejertzitoak eta poliziak beste bi apaiz atzerritarrekin batera atxilotu eta Mexikotik kanporatu zutenean, afera politikoetan esku hartzea egotzita. Urte eta erdi lehenago, 1994ko urtarrilaren batean, komunikabideek Guatemalarekin muga egiten duen Mexikoko lurralde pobre horri erreparatu zioten, Ejertzito Zapatista hemen altxatua baitzen, Marcos komandante-ordea ikur ezagunena izan zuelarik.

Nafarroan berriz finkatu zelarik, Honduras eta El Salvadorren ere ibilitako apaiz nomada honen bizimodua egonkortuz joan zen, eta Elizarekin lotzen zuen soka hautsi, harik eta “ikaragarrizko indar batekin” bizitzan edukitako kontraesanik handienak eztanda egin zion arte: emakume zen gizonaren gorputzean. Orain, Nafarroako Transexualitatearen Legeari esker, burua eta gorputza uztartzea lortu du eta Lizarrako Café con letras kulturgune eta kafetegiaren kudeatzailea da. Alizia Izal du izena eta, goizero, ispilura begiratu eta zera esaten dio bere buruari: emakume izatea lortu dut!

JOAN IRUZKINETARA

Ez musukatzeko exijitu dio emakume batek lesbiana bikote bati Iruñeko Billabesan

/in , , , , , , , /by

54119mensaje-amenazante

Ohar bat eman zion hiri garraioan zebilen emakume batek lesbiana bikote bati, gainontzeko bidaiariak “molestatzen” ari zirela esanez eta “errespetua” eskatu zien. Sare sozialetan salatu du nesketako batek gertatutakoa.

Urtarrilaren 7an pasa zen. Haren Twitter kontuaren bidez salatu zuen nesketako batek egoera: “Hara! Ikusi zer eman digun emakume batek billabesan muxu emateagatik neskari eta bioi. Zur eta lur”. Andreak emandako oharra txertatu zuen esaldiarekin batera. Jada  LGTBQI hainbat atari digitaletan arbuiatu dute jazarpen lesbofoboa.

“Norbera libre da bere sentimenduak adierazteko, baina inguruan dauden pertsona guztiak errespetatu behar ditu beti. Errespetua izan ezazue, neskak, zuen besukiadera-rekin egiten duzuen bakarra autobusean egoera deseroso bat sortzea baita. Nahiago nuke noizbait gehiengoarekiko begirunez jokatuko bagenu, umeak, helduak…”. Horra oharrean jasotakoa.

Oharra: Albiste hau Euskalerria Irratitik ekarria da Creative Commons lizentzia libreei esker.

ure emakumeak bortxatzera datoz

/in , , , , , , /by

Hedabideek erruz informatu dute Coloniako bortxaketa “oldeaz”. Iritsi al da sexu indarkeria estatu mailako gai bihurtu dela ospatzeko garaia? Ala emakumeen borrokak populazioaren sektore batzuk kriminalizatzeko eta politika arrazistak egiteko erabiltzen diren ohiko adibide baten aurrean gaude?

Irudian, sexu indarkeria hutsaltzat hartzeagatik salatutako Calvin Kleinen iragarkia

“Bortxatu gaituztenak beste batzuk izan direlako aztoratu da eremu atzerakoiena. Eta gu gure gizonek baino ez gaituzte bortxatzen”. Irudian, sexu indarkeria hutsaltzat hartzeagatik salatutako Calvin Kleinen iragarkia

Alemaniako Colonia herrian 516 salaketa jarri dituzte Urte Zahar gauean ehunka gizonek emakumeei egindako erasoak medio. 237 salaketa sexu erasoengatik jarri dituzte. Fokua ordea, erasotzaileen jatorrian jarri dute hedabideek, errefuxiatuak omen. Pikara Magazine aldizkari digitalean Brigitte Vasallok, bere artikuluan, azpimarra lekuz aldatu du: sexu erasoak erdigunean, eta ez erasotzailearen kolorea, klasea edo erlijioa.

Ondoko lerroetan artikuluaren pasarte batzuk dituzue itzulita:

“Gertaera horren berezitasuna erasotzaileen balizko jatorrian fokua jarri izana da. Ipar Afrikakoak. Atzerritarrak. Xehetasun hori azpimarratzea biziki kezkagarria da. Tranpa da. Europa ez da bihurtu feminista Urte Berriarekin, baizik eta beti bezain arrazista izaten jarraitzen du. Jai giroan gertatzen diren sexu eraso guztiek, izan Colonian, Cairon edo Bartzelonan, amankomunean dutena ez da erasotzaileen jatorria edo kolorea, baizik eta erasotzea sexualitatearen zati bat izan daitekeela pentsarazten dieten eraikuntza. Erasotzaileak ez dira zuriak edo beltzak, kristauak edo musulmanak: maskulinitate hegemonikoan eraikitako gizonak dira. Ez gehiago, ez gutxiago.

Irakurketa honek ez ditu muturreko eskuinaren, eskuin tradizionalaren, eta ezkerreko matxismoaren txaloak jasoko. Aldiz, irakurketa honek, feminista gisa, arrazismoaren aurka kokatzen laguntzen digu eta eraso horien aurka neurriak hartzen jarraitzeko eskatzen.

Bortxaketaren kulturatik salbu, zoritxarrez, ez dago inor, ezta Ipar Afrikakoak ere. Mundu globalizatuko gizon guztiak, jaio direnez gero, bortxatzera bultzatuak dira. Zine meanstream-arekin hazten diren guztiak, internet daukatenak, sexu heziketa bakartzat biologiako eskuliburuak dituztenak eta interneteko pornorik txuskoena kontsumitzen dutenak. Gizarte patriarkaletan bizi diren guztiak, zeinetan maskulinitatea erakustea sexualitate erasokorra eta konkistatzailea azpimarratzea den. Denak akuilatzen dituzte era batera edo bestera bortxatzera, indarkeria erabiliz, jo eta ke bakerik eman gabe arituz, bestea nekatuz… Denek ikasten dute ‘ez’ ‘agian bai’ dela, autobusean neska bati ipurdia ukitzea doan dela eta berotzen bazara saria eskatzeko eskubidea duzula.

Bortxatu gaituztenak beste batzuk izan direlako aztoratu da eremu atzerakoiena. Eta gu gure gizonek baino ez gaituzte bortxatzen. Emilia Ariasek Pikara Magazinen argitaratu zuen Tetas y torosartikulua irakurri besterik ez dago, sanferminetako sexu indarkeria hizpide zuela.

Bortxaketaren kultura sasoi betean dago eta salatzen saiatze hutsak indarkeria itzela sortzen du. Parranda gauean mila gizonek emakumeak erasotzea ez da delinkuentziaren dimentsio berria: betiko dimentsioa da.

Egin duten jokoak purplewashing izena du: tankera faxista eta arrazistako errepresio politikei aurpegi garbiketa feminista egitea. Xenofobiari jaten eman ‘gure emakumeak’, ‘gure homosexualak’, ‘gure pertsona transak’ defendatzeko. Horiek bat-batean mehatxatu dituzte ar oldarkor eta LGTBI-fobikoek, zeinak gure paradisuko mugez haratagotik datozen. Duela astebete Alanen erailketaz ari ginen hitz egiten, ikaskideek jazarri zuten Bartzelonako institutu batean, inguru isilaren onarpenarekin. Ezin dugu onartu gure izena alferrik erabiltzea. Ez dira haiek: gu gara.

Sexu erasoak beharrean, erdigunean erasotzailearen kolorea, klasea edo erlijioa jartzeak errealitate ankerra alboratzea esan nahi du: sexu erasoak sistemikoak dira, eta sistema da aldatu behar dena. Goitik behera. Atzerakoiei horrek ez die grazia handirik egiten.

Arrazismoa eta generoa

Arrazagatiko zapalketari arretarik jartzen ez dion feminismoa bezain ezdeusa izango da generoa aintzat hartzen ez duen arrazakeriaren kontrako borroka. Hondamendi beraren zati dira, premiazkoak dira aliantzak hau beso guztiekin, oihu guztiekin eta gorputz guztiekin gelditzeko. Bortxaketak salatzea ez dezaten erabili arrazakeria eraikitzeko, beti salatzeko aukera izan dezagun, beti egunkarietan atera dadin, beti alkateek premiazko neurriak har ditzaten. Neurriek behar duten tokian eragin dezaten: ez klasean, ez arrazan, ez jatorrian. Baizik eta maskulinitate gerrero, konkistatzaile eta bortxatzailearen eraikuntzan”.

“Gizonon prostituzioa botere posizio handiagotik egiten da, emakumeenarekin alderatuta”

/in , , , /by

Mikel Garcia Idiakez

Jarduna klandestinitatean egiten da

“Jarduna klandestinitatean egiten da. Bezero asko hetero ezkonduak dira eta horiek inoiz ez lukete faktura bat sinatuko”, dio Paralel txaperoak. (Irudia: Elie Grekoff)

Lau emakume prostitutari egindako elkarrizketak eztabaida ugari eragin ostean, gizon prostitutu batelkarrizketatu du Hibai Arbide Aza kazetariak. Hona hainbat pasarte euskaratuta.

Paralel prostitutuak txapero gisa identifikatzen du bere burua, gizonekin baino ez ditu harreman sexualak eta bere hitzetan, “gizonen prostituzioa botere posizio askoz handiagotik egiten da, emakumeenarekin alderatuta, eta hori rol banaketagatik da. Bezeroak ez du gauza bera nahi neska batengandik edo txapero batengandik. Patriarkatuak inposatzen dizkigun rolak direla medio, neska batengan zerbait otzanagoa bilatuko du, delikatuagoa, arretatsuagoa… Baina txaperoez ari bagara, mutilek zerbait bortitzagoa bilatzen dute, harroagoa, txuleskoagoa, boteretsuagoa… Bezeroek tipo gogor bat nahi dute. Zentzu honetan, txaperoa inoiz ez da beldur izango bezeroak joko ote duen”.

Bezeroez, estigmaz eta legeztatzeaz

“Txapero askori lan eskubideez hitz egiten diezu eta barrez lehertzen dira. Batetik, ez dutelako zergetan utzi nahi irabazitako diru zati bat. Eta batez ere, askok nahi ez dugun onarpen publikoa ekarriko lukeelako. Estigmarik ez dagoen arren, jarduna klandestinitatean egiten da, hala bilatzen dugu bai guk bai bezeroek. Klandestinitatea ezinbestekoa da mutilon kasuan. Bezero asko eta asko hetero ezkonduak dira eta horiek inoiz ez lukete faktura bat sinatuko (…) Horretan trans-en antza dugu: gure bezero gehienak eskuin kontserbadoreko gizonak dira”.

Bestalde, saunan, diskoteka berezietan edo interneteko iragarkien bidez jartzen dira harremanetan txaperoa eta bezeroa, Paralelek dioenez. “Baina kalean ez dago prostituzio maskulinorik, beraz ez du prostituzio femeninoak duen ikusgarritasunik eta ez du haien errepresioa jasaten. Gurea festarekin nahasten da asko, beste testuinguru bat da”.

Sandra, Janet, Verónika eta Paula

Joan den ekainean, lau prostituta elkarrizketatu zituen Arbide Azak. Besteak beste, estigmaz galdetu zien. “Beti sentitu naiz ahaldundua eta prostituta aritzeak nire autoestimua sendotu du. Nire buruaz oso seguru nago. Baina aldi berean, puta izatearen estigma bizi izan dut urte luzez”, dio Paulak. “Hori da prostituzioaren okerrena: estigma”, gaineratzen du Sandrak.

Emakumeen salerosketaz galdetuta, hala dio Sandrak: “Prostituta guztiak salerosketaren biktima garela esateak libreki ari garenon jarduna ikusezin bihurtzea dakar eta akats handia da, benetako biktimak antzeman eta lagundu nahi badira”.

“Ea libreki lan egin dudan? –Paulak– Gizarte honek ematen dizun askatasunean. Inork ez du aske lan egiten testuinguru kapitalista honetan. Bizi garen lan, kultur eta gizarte testuinguru honetan, ia inori ez zaio gustatzen egiten duen lana. Nik ez nuen nire burua derrigortuta sentitu, bizimodu lasaia eramateko nuen irteera izan zen”.

“Pertsona batek zenbat eta eskubide aitortu gutxiago izan –gaineratzen du Paulak, batez ere etorkinak buruan–, orduan eta errazagoa da hura esplotatzea. Zenbat eta ahulagoak izan, orduan eta errazagoa izango da salerosketaren biktimak izatea. Nik ikusi dudanagatik, klubetan ematen da salerosketa handiena, emakumeak itxita dituztelako”.

Sexuaren industria

“Sexuaren industriari aurre egitea da gure helburua, esplotazioa amaitzeko –dio Verok–. Industria pornografikoaz ari naiz, lokalez, burdelez, putetxeez… Beste pertsona batek eskaintzen dituen sexu zerbitzuekin enpresario bat aberasteko sortu den edozein egituraz. Deuseztatu behar dugun patriarkatuaren ondarea da sexuaren industria”.

Prostituten eskubideez ere mintzo dira elkarrizketatuak. “Lehenengo gauza da ikusezin dena ikusgarri bihurtzea. Existitzen garela eta langile kolektibo bat garela aitortzea, politikoki ez-zuzena irudituko zaien arren errealitatea delako hemen gaudela: jardutea erabaki dugun emakumeak gara, arrazoiak arrazoi. Arautzeko modu logiko bakarra da langileak aintzat hartzea, bitartekaririk gabe”, uste du Janetek.

“Prostituzioa lanbide bat dela aitortu behar dute legeek eta ondorioz lan eta gizarte eskubideak arautu behar dira, gainerako langileekin egiten den moduan”, dio Sandrak.

 

Abel Azconaren erakusketak aurrera jarraitzen du, bere obra batzuk “desagertu” ondoren

/in , , , , , , /by

Iruñeko Udalak artistarekin adostu du erakusketa irekita mantentzea baina desagertutako obra berrezarri gabe.

pederastia-abel azkona

Azaroaren 20tik Iruñeko “Erorien Monumentuan” ikusgai dago Abel Azcona artista nafarrarenDesenterrados bilduma, oroimen historikoaren inguruan. Bertako obra batek baina sektore ultra-katolikoen erreakzioa ekarri du. Hainbat argazkitan ikus zitekeen Azcona ogi pusketa edo ostiekin “Pederastia” hitza idazten.

Sexu abusuen eta pederastiaren itzala Eliza Katolikoaren oso gainean egon da azken urteetan. 2014an Vatikanoak lehen aldiz azalpenak eman behar izan zituen publikoki Nazio Batuen Erakundean. Honekondorioztatu zuen Elizak ez duela nahikoa egin erakunde barruan adin txikikoen sexu-gehiegikeriekin amaitzeko.

Frankismoan Elizak haurren kontra izandako jazarpena azaltzen duten hainbat testigantza ere argitaratu da azkenaldian. Kataluniako TV3 telebista katean, esaterako, Els internats de la por  (Beldurraren barnetegiak) estreinatu zuten joan den maiatzean. Barnetegi horietan elizgizonek haurrei egiten zizkieten basakeriak agerian uzten ditu dokumentalak.

Erakusketaren kontrako erasoak

Azconaren obra Franco hil zela 40 urte bete direnean jarri dute, Emilio Mola eta José Sanjurjo militar golpistak lurperatuta dauden toki berean. Egileak berak azaldu duenez, ostia horiek elizkizunetan jauna hartzeko itxura eginez eskuratu omen zituen:

tweet abel azcona 1

Erakusketaren kontrako eraso fisikoak eta artistaren kontrako mezuak etengabeak izan dira egunotan. Hainbat elkarte erradikalek kereila jarri dute ostiak “profanatzeagatik”. Bestalde, pintaketak azaldu dira Iruñean barrena eta katolikoek bilkura eta errezo harrigarriak egin dituzte eraikin barruan; zenbaitentzat ez dago argi obrari loturiko “performancea” ote den hori guztia. Sare sozialetan ere oihartzun handia izan du gaiak:

tweet abel azcona 2 tweet abel azcona 3

tweet abel azcona 5 tweet abel azcona 6

Joseba Asiron Iruñeko alkateak asteartean esan zuen “adierazpen askatasunaren aldeko konpromiso ukaezina” duela baina hitzartutako erakusketan ez zela ageri pederastiarekin loturiko edukirik eta aitortu zuen “sentsibilitate batzuentzat iraingarri” izan zitekeela obra zehatz hori.

Asteartean ostien argazkiak zekartzan pieza “desagertu” egin zen. Udalak eta artistak erakusketarekin aurrera jarraitzea erabaki dute, baina desagertutako pieza berrezarri gabe.

Ez mutil ez neska sentitzen direnen aldarria, generorik gabe bizitzea

/in , , , /by
Hirugarren generoa aintzat hartzeko eskatu dio Obamari Sasha Fleischman-ek.

Hirugarren generoa aintzat hartzeko eskatu dio Obamari Sasha Fleischman-ek.

Sasha Fleischman nerabea lo geratu zen eskolara zihoan autobusean, eta bi gaztek su eman zioten. Arrazoia: gona eta gizonentzako alkandora eramatea soinean. Pertsona neutroa sentitzen dela adierazteko janzten da horrela Fleischmann, ez emakume eta ez gizon. Gertaeraren bigarren urteurrena izan da azaroaren 4a.

San Frantziskon gertatu zen, AEBetan, eta bigarren eta hirugarren mailako erredurak jasan arren, hiru aste eta erdiz ebakuntza ugari egin ostean onik atera zen Fleischman. Berriak hautsak harrotu zituen, ikasle eta irakasleak gona jantzita joan ziren bere ikastetxera, babesa erakusteko, eta sexu maskulinoarekin nahiz femeninoarekin bat egiten ez dutenen mugimenduaz argazki-erreportajea kaleratu zuten San Frantziskoko aldizkari batean: The Shadow Sex.

Sexuak ez dezala gure nortasuna definitu

Sexuak eta generoak baldintzatuko ez dituen jantziak, pentsamoldeak, enpleguak, sexu-harremanak… aldarrikatzen dituzte mugimenduko kideek, generoak markaturiko kortse sozial eta espektatibetatik aske bizitzea, mundua ez dadila “mutilentzat” eta “neskentzat” aukera bitarrean banandu, sexua ez dadila izan norbere burua eta nortasuna definitzeko arrazoia.

Auzitan jarri nahi dute gure gizartean zer esan nahi duen gizon edo emakume izateak. Hirugarren genero bat (genero neutroa) aintzat hartzeko ere eskatu zion Sasha Fleischmanek Barack Obama AEBetako presidenteari. Eskaerak 27.000 sinaduraren babesa lortu zuen.

Sexua, basakeria, maitasuna eta heriotza Berlinen

/in , , , , , , /by

Sexua, basakeria, maitasuna eta heriotza Berlinen

Azken boladan, beldurrezko istorioez osaturiko antologiak egitea, modan dagoen joera bat dirudi (V/H/S,  Tales of Halloween ala urrutira joan gabe,  EHaren ABDAak adibidez).  Kasu honetan “German Angst “(Beldur Alemana),  hiru istorio odoltsu, erotiko eta basatiz osaturiko lan bat. Normalean, mota honetako proiektuen akats nagusiena, guztien arteko adostasun falta izaten da. Hau da, filma osotasunean hartuz gero, irregulartasun sintomak ageri direla. Batzuk kalitate aldetik bereizten diren bitartean, besteak hondoratu egiten dira. Zorionez, ez da lan Alemaniar honen kasua izan. Egia esan, hiruren artean, normalean mota honetako lanetan faltatzen den oreka hori ikusi ahal izan dut, bai forman eta baita edukian. Istorio aldetik zeharo desberdinak diren arren, teknikoki behintzat, maila berean daudela iruditzen zaidalako.

Hasteko, “Final Girl”, Jörg Buttgereit egina , besteak beste, NEKRomantik film mitikoaren zuzendaria. Hiruretatik ezohikoena beharbada, elementu gutxi erabiliaz eta eszenaratze xumeagoa erabiliaz.  Apartamendu zikin eta nazkagarri batean, bakarrik bizi den neska baten istorioa kontatzen digu. Logelan gizon bat aurkitzen da, lotua eta ahoa bozatua duela. Pertsonaia gutxi eta elkarrizketarik ez.Off ahots baten salbuespenarekin, nire ustez modu egokian erabilia gainera.  Bigarrena, “Make a Wish” , Michal Kosakowski zuzendariarena. Koadrila batengatik erasotuak izango diren bikote gor-mutu bat. Ikusteko “zailena” agian, begirada pantailatik kentzeko desira, behin baina gehiagotan pizten duen kontakizuna delako. Ez bakarrik ikusgai den basakeria horrengatik,  baizik eta guztia, tonu negatibo eta kaltegarri batek bustitzen duelako. Hirugarrena eta azkena, antologia honi amaiera ezin hobea ematen dion “Alraune”, Andreas Marschall-ek zuzendua. Mandragora landarearen bitartez eginiko droga bati esker, esperientzia sexual harrigarri bat bizi nahi duen tipo baten inguruko kontakizuna.  Nire ustez, onena ala behintzat biribilena. Estetikoko oso landua eta eduki erotiko-surrealistago batez hornitua.

Orokorrean beraz,  proiektu interesgarria eta orekatua. Berlingo zoko ilunei buruzko kontakizun sadikoa, eldarnio hutsa. Erabaki bikaina iruditu zait gainera, bideo analogikoak eskaintzen duen ehundura zikin hori eta gore ez digitalaren erabilpena, erabateko gai eta estetika esplizituz itsatsiz. Inor engainatzen ez duen filma azken finean, aurretik dakigulako zer topatuko dugun eta zentzu horretan behintzat, ez da batere iruzurgilea. Genero honen jarraitzaile eta zaleentzat ezinbestekoa.Gainerakoentzat, ordea, hobe ez gerturatzea.