GARAIPENek NESKEI ZUZENDUTAKO AUTODEFENTSARAKO GUNEA antolatzen du

/in /by

GARAIPEN Emakume Elkarteak 14 eta 21 urte bitarteko neska gazteei zuzendutako gune bat antolatu du. Gune honen helburua esparru publikoan zein pribatuan jasan ditzeketen eraso sexistei aurre egin eta izan ditzaketen erasoak kudeatzeko baliabideak ematea da. Prozesu honek euren autoestimua handitu, eta segurtasun eta sendotasun  sentsazioak areagotzeko balio du, eta era berean, ekintza biolentoei  prebentzioa eta sentsibilizazioa lantzearen bidez aurre egitea.  Ildo honetan, biolentziari aurre hartzeko eta sentsibilizatzeko lana egindo da, jarrera bortitzak eta sexistak ezagutuz eta adierazle eta zantzu ezberdinen berri emanez.

Ikastaroa 2014ko azaroaren 3an hasi eta martxoaren 30an amaituko litzateke (19:00tatik 20:30ak arte, Errenteriako Erdialdeko Bizilagun Elkartean). Ordu eta erdiko hamar sesioko ikastaroa izango litzateke, eta hamabostean behin astelehenetan izango lirateke.

Herriko neska gazteen artean ekimen honen berri ematea eskertuko genizueke.

Izena emateko 685 759 091 telefonoan edo garaipeneskola@yahoo.com posta elektronikoan egin daiteke.

Ekintza honetarako Emakunderen finantziazioa  eta Errenteriako Berdintasun saileko finantziazioa eta lankidetza dugu, beraz doako ikastaroa da.

BERRIA: HOMOFOBIAREN AURKAKO LEGEA Isuna homofobiari

/in /by

Onartu dute Kataluniako Parlamentuan homofobiaren aurkako legea; aitzindaria da Europan. Jarrera homofobikoak ez dira ezerezean geratuko: zigorgarriak izango dira.

1524853_563448283761119_5471947074101752192_n

Lesbiana, gay, bisexual eta transexual kolektibotako kideak, legea onartu dutela ospatzen. / Alejandro Garcia, Efe

“Pixkanaka hil zaitzaketen jokabideak” saiheste aldera, Homofobiaren Kontrako Legea prestatu du Kataluniako Lesbiana, Gay, Bisexual eta Transexualen kolektiboak. Hala definitu du Eugeni Rodriguez Kataluniako Homofobiaren Behatokiko eledunak. Borroka luze baten ostean, parlamentuko ibilbidea amaitu du, eta gaur bertan bozkatu eta atera da aurrera. ERC, PSC, ICV, Ciutadans eta CUPen babesa jaso du; Unio eta PP bakarrik geratu dira legearen kontra. Legea aitzindaria da Europan.

Hitz hutsetatik harago iritsi nahi zuen legeak, eta lortu dute homofobia salaketek ondorio bat izatea erasoa egin duenarengan. Erkidegoak duen eskumenen baitan, isun administratiboak jarriko dituzte. Zein kasutan? Bi emakume elkarri musu emateagatik taberna batetik botatzen badituzte, bota dituenak zigorra jaso dezake; hotel batean sexu bereko bikote batentzat ohe bateko logela ukatzen duenak zigorra izan dezake; ostadarra duen bandera balkoian jartzeagatik protesta egiten duen komunitateak zigorra jaso dezake… Helburua, homofobia keinurik txikiena ere zigorrik gabe ez geratzea izango da.

Iazko urtean bakarrik, homofobiaren aurkako Kataluniako behatokiak 385 salaketa jaso zituen, era guztietakoak: erasoak, laidoak, laneko diskriminazioak. «Argi dago eraso bat izan denean beranduegi iritsi garela», dio Katy Pallàsek, Kataluniako Gay eta lesbianen kolektiboko familien alorreko presidenteak. Horri aurrea hartzea du helburu legeak. Erasoak gerta ez daitezen, prebentzio mailako neurri sorta jasotzen du. «Salaketak jasotzen ditugu, ikastetxeetan haurrak ez dituztelako onartzen beren amak lesbianak direlako, edo aitak homosexualak; edo gazteen beldurrak jasotzen ditugu, suizidioan pentsatzen dutenak sexu aukera ez-normatiboa den adierazpena dutelako… Legeak errotik moztu nahi ditu beldur eta sufrimendu horiek».

Hezkuntza

Prebentzioari garrantzi handia eman diote legea lantzerakoan. Horretarako, funtsezkotzat dute hezkuntza. Legearen arabera, ikastetxeek curriculumetan txertatu egin beharko dituzte aniztasun sexualaren gaia jorratzeko materialak. «Informazioa eta ezagutzaren alde egiten dugu homofobiari aurre egiteko. Nola lortu? Eredu baikorrak erakutsiz testu liburuetan, heteroarauetatik kanpokorik ageri ez delako».

LGBT mugimenduak asko lortu du, baina lan nekaezinaren ondorioz. Pallasek gogora ekarri duenez, «LGBT mugimenduak borroka historia luzea du Katalunian, eta nahi dugu ikustea eta dagokion garrantzia ematea. Aitortzekoa da 70eko hamarkadan, askatasunaren aldeko gay mugimendua, 80ko eta 90eko hamarkadetako hiesaren aurkako borroka, egun dagoen taldeen ugaritasuna eta denak plataforma kolektibo batean egoteko batasun indarra». Ziur da lan eskerga horri esker lortu dituztela, hein handi batean, egungo eskubideak.

Rodriguezek gogora ekarri du ia atzo arte ez dela homofobiaren biktimentzako erreparaziorik egon. Pauso bat emateko ordua bazela gogoetatu zuen LGBT mugimenduak 2005ean, ezkontzaren legea onartu ostean. Traba ugari izan dituzte bidean, baina argia ikustear du legeak. Bi puntu nabarmendu ditu Rodriguezek: batetik, frogaren karga hutsegitea egin duen pertsonaren gain geratzen da, ez hori pairatu duenarengan. «Esate baterako, taberna batean, elkar musukatzeagatik bi mutilen kontra egin eta tabernatik botatzen baditu, tabernari horrek berak eman beharko dio kontu justiziari, ez laido hori jasan dutenek. Zintzoen eta gaiztoen pelikula irauli egiten du legeak. Lehen, gaiztoa homosexuala izan zitekeen; legearen arabera, falta egiten duena da». Bigarren puntua, «semaforo gorria» inpunitateari. Azken finean, homofoboa izan litekeen jarrera bat jasan duenak salaketa jarri ahal izango du, eta erakunde publikoen eta legearen babesa izango du.

Homofobiaren aurkako behatokiak milaka salaketa jaso ditu ia 30 urteko jardunean Katalunian. Rodriguezen ustez, gainera, jasotzen diren salaketak egunerokoan gertatzen direnaren lagin txiki bat baino ez dira. «Zulo beltz handi bat dago gai honetan, asko fribolizatzen da homofobiarekin, baita ustez aurrerakoiak diren inguruneetan ere, eta konpondu gabeko arazoa zen». Rodriguezek bere azalean pairatu du homofobia: «Eskolatik abiada bizian ateratzen nintzen etxera lehenbailehen iristeko, irain eta erasoetatik ihesi; askok eta askok jasan ditugun erasoak dira».

Zigorgarria

Legearen lorpen handienetako bat, diotenez, zigortzailea izatea da. Isun ekonomikoak izango dira, falta arinak, larriak edo oso larriak sailkatu dituzte, eta isunak horien araberakoak izango dira, 14.000 euro artekoak.

Kataluniako Estatutuko Bermeen Kontseiluak onartu du legea, eta atzera bota du PPk jarritako helegitea. PPk argudiatzen zuen «diskriminazio positibo gehiegi» zegoela legean. Ez dio arrazoirik eman bermeen batzordeak.

Rodriguezek txalotzekotzat jo du Convergenciaren jokabidea gai honetan. Hautsi egin du Uniorekin, eta boto askatasuna eman die CiUko diputatuei.

Kataluniako LGBT mugimenduak lege proposamena taxutua eraman zuen parlamentura, eta CUPen eskutik sartu zen: «Garaipen handi hau haien garaipena da. Ez da zer eramaten den, nola eramaten den ere bada. Etxeko lanak eginda ekarri zituzten. Kolektiboak berak adostua zuen lege proposamena, guk ez genien komarik ere aldatu», esan du CUPeko David Fernandezek.

2007an hasi zen lege hau bidea egiten parlamentuan, baina hainbat tirabira direla medio, baztertuta geratu zen, harik eta legegintzaldi hau amaitzerako ezkerreko indarrek bidea irekitzea erabaki zuten arte. Lege hau salto kualitatibo handia da, Fernandezen esanetan: «Ikusezintasun eta bazterketa urte askoren ostean, homofobiaren aurkako borroka erakundeen parte da; eskubide zibilen defentsa agenda publikoan zegoen, eta, orain, politika publikoan dago homofobiaren aurkako borroka, gobernatzen duenak gobernatzen duela ere».

Orain arte borroka polizial eta juridikoan bakarrik aritu da homofobiaren aurkako borroka. Lege honek bere barnean biltzen du arazo honen funtsa, Fernandezen ustez: «Etika, hezkuntza eta pedagogia da funtsa, eta legean jasota dago maitatzeko moduen aukera ugariekiko errespetua».

Legea indarrean jarri ostean, LGBTtik jarraipen zehatza egingo diote betetze mailari. «Urriaren 3an hasten da lan mardulena», dio Eugeni Rodriguezek, Behatokiko eledunak. Gertutik kasu egingo diote.

 

Bilgune Feministak: Badatoz Kafeta Feministak – Irailak 26

/in /by
  • Zer da kafeta feministak ekimena? gune informala, autogestionatua, hilean behin egingo den saioa feministon artean eta herri mugimenduen artean saretzeko
  • Non egingo diren kafeta feministak? ItxasGain etxe sozial okupatuan, aldapeta kalea 62. espekulatzaileenak izan diren lekuak guk geuk berreskuratu eta kudeatzeko
  • Zer har dezakegu kafeta feministetan? garagardo, ardo eta zuku ekologikoak, pintxo begetariano eta beganoak. dena maitasunez eta guk geuk egindakoa prezio xumean
  • Zer egingo da kafeta feministetatik ateratzen den diruarekin? borroka feminista erresistentzia kutxa, ekimena sustatu eta ItxasGain zaindu
  • Nondik etortzen da kafeta feministetan jartzen den janaria? inguruko hortuetatik truekearen bidez edo proiektu autonomoetara dirua bideratuz
  • Noiz irekiko da kafeta feminista? hilero azken ostiraletan. irailak 26 aurkezpena. eta non? aldapeta kalea, 62 donostianGustatzen bazaizu etorri, gozatu, eta zabaldu!

BERRIA: UDAKO SERIEA. Gurasotasuna eta zaintza (III) Andoni Etxebarria Mendiburu Bat, aski

/in /by

19 urteko mutil baten aita bakarra da, baina gurasotasunari bikotekiderik gabe ekiteko erabakia ez zaio zama, muga edo sakrifizio bihurtu. Sarritan esaten du aitatasuna esperientzia «polita» dela.

berria3

Duela hamabi urte ekarri zuen Andoni Etxebarriak semea Ukrainatik; 19 urte ditu egun. GORKA RUBIO / ARGAZKI PRESS

Amets heldu berritan, eskolatik ateratzean bere zain nengoela, emakume bat hurbildu zitzaidan: ‘Esan didate gure ikasgelan badagoela maritxu bat, umea adoptatu duena, eta ni begira eta begira nabil, baina ez dakit nor izan daitekeen’. Erantzun nion parez pare zuela, eta sentitzen nuela, soinekoa eta abanikoa etxean utziak nituela. Oraindik gorritzen da ikusten nauenean». Pasadizoa barrez kontatzen du Andoni Etxebarria Mendiburuk (Errenteria, Gipuzkoa, 1965), baina halako erasoez betea du aitatasunari buruzko kontakizuna. Dioenez, denboraren poderioz ohartu da familia «oso desberdina» osatu duela: guraso bakarra da, gizonezkoa, homosexuala, eta adoptatutako seme bat du. Aitatasun eredua sortu egin behar izan du, orotariko iruzkinez inguratuta, baina zaintzaz gozatuz.

Polita hitza erabiltzen baitu semearen hazkuntzarekin lotutako esperientzia laburtzeko. «Poliki-poliki eta egunero-egunero» ikasi du guraso izaten. «Ez da erraza, baina oso polita da: egun txarrak eta gogorrak ditu, baina konpentsatzen du, guztiz, gauza on askoz gehiago dituelako». Gaztetan ohitu zen umeez inguratuta egotera, familia handi bateko iloba zaharrenetakoa izaki. «Asko gozatzen nuen senide txikien hazkuntzaren lekuko izaten: ibiltzen eta hitz egiten ikastea, jolastea…». Hartara, gazte jakin zuen aita izango zela: «Ondo pentsatutako eta sentitutako nahi bat zen, baina ez zen ezinbestekoa».

Duela hamabi urte gauzatu zuen desioa, adoptatuz: Ukrainatik ekarri zuen Amets, 7 urterekin. «Haur txikiagoa ekartzeko aukera izan nuen, baina nahastu egin zen auzia. Guraso gehienek umetxoak hobesten dituzte; haur koskorrak ez ditu inork nahi. Baina haurra ikusten duzun unean, zure semea denean, dena berdin zaizu». Guztira bi urte iraun zuen adopzio prozesuak; orduan antzeman zuen berez konplexua zen bide hari oztopo asko erantsiko zizkiola bikotekiderik gabeko gizona izateak. «Homosexualitatea ez zuten baloratu; beti diot horren inguruan ez nuela egia osoa esan, baina gezurrik ere ez: ez nuen zuzenean aipatu, baina uste dut argi geratu zela. Segur aski, traba izan zen gizona izatea; bakarra nintzen, prozesuan zeuden gainerakoak bikote heterosexualak ziren». Adoptatzeko egokitasuna lortze aldera, eskakizun gehiago eragin zizkion baldintza hark: garai hartan, guraso bakarrek psikiatraren txostena aurkeztu behar zuten.

Ukrainako bizipenak ere ez ziren samurrak izan: «Umezurtzen etxeak egoera latzean zeuden: ez zuten urik, ezta argirik ere; haur pila bat zeuzkaten, oso emakume helduen zaintzapean, janari gutxirekin». Ondorioz, oso ahul heldu zen Amets Euskal Herrira: hamabi kilo besterik ez zuen pisatzen. «3 urteko haur baten tamaina. Hezurrak baino ez zituen». Abiapuntua zaila izan arren, azkar egokitu zen: «Oso ondo hartu zuen pisua, eta bi hilabetean euskara ikasi zuen».

Erabakietan, bakarrik

Orduan hasi ziren aita-seme harremana garatzen. «Oso mutil erraza izan da Amets. Heldu zenean, txukuna zen, adibidez, bere ohea egiten, arropa jasotzen… Eguneroko lantxo horietan asko lagundu zuen. Oso gauza gutxi edukitzera ohituta zegoen; beraz, dena asko zaintzen zuen». Halere, atzera begira, zorrotza izan dela aitortu du: «Oso txikitatik adierazi diot biak bakarrik ginela, eta gauzak azkar ikasi behar zituela». Kontzienteki ebatzi zuen Etxebarriak aitatasunari bikotekiderik gabe ekitea, eta erabakia ez da zama izan, oso gutxitan sentitu izan baitu bakardadea. Zalantza uneetan soilik: «Batzuetan ez dakizu nola jokatu, edo ondo ari zaren. Batzuetan, eguna amaitzean, zerbait nola egin hausnartzeko norbait alboan edukitzea, bai, faltan izan dut».

Izan ere, erabaki konplexuak hartu behar dituzte guraso guztiek, baina adoptatutako haurrekin lotutakoek berariazko buruhausteak ekar ditzakete. Adibidez: jatorrizko hizkuntza ikasi behar dute? «Donostian bazegoen errusiera ikasteko aukera, baina uko egin nion. Zalantza asko izan nituen, baina ume batzuen prozesuak ikusita, pozten naiz hartutako erabakiaz: zentzua gal dezake inoiz erabiliko ez duen hizkuntza bat irakasteak. Izan ere, gure seme-alabak errusiarrak, ukrainarrak edo txinatarrak al dira? Bizi osoan mantendu behar dute haiena ez den kultura bat?». Izena ere euskalduna jarri zion semeari: «Jatorrizkoa ahoskatzea oso zaila zen; ni ez nintzen gai, eta Euskal Herrian gutxik asmatuko zuten. Zentzugabea zen mantentzea». Umeak ez zion aldaketari eragozpenik jarri, eta aitari ez zaio erabakia damutu: «Egunerokoa lasaiago pasatzen duzu».

Erabakiak hartzean ez ezik, zaintzari aurre egitean ere eragin handia izan du aita bakarra izateak. Amets heldu zenean, gainera, laguntzeko sarerik ez zuen Etxebarriak gertuko familian: gurasoak hilda zeuzkan, eta anaia, espetxean. Egunerokoa ondo antolatzeko aukera izan zuen, ordea, lantokian haurraren ikastetxeko ordutegi bera lortu baitzuen. Hala, Etxebarriak berak eramaten eta jasotzen zuen. «Denerako zu bakarrik zaude, gauza onetarako zein txarretarako. Nekagarria da, arduratsua, eta zure bizitza bihurtzen da aita izatea».

Hala ere, ez du muga edo sakrifiziotzat hartu: «Asko lagundu zidan semeak 7 urte edukitzeak. Gainera, nik banekien hazkuntza prozesua laburra izango zela, eta gozatu nahi nuen. Ez nuen bizitza propioaren beharrik sentitu: lau urte pasatu zirenean konturatu nintzen denbora horretan ez nuela parranda bat ere egin, baina ez nuen faltarik sumatu. Horrek dena erraztu zuen».

Gizartearen begietara, ordea, rara avis dira aita bakarrak. Gurasotasunaren eta bikotearen arteko loturak guztiz errotuta jarraitzen du iruditegian; areago, gurasotasunaren eta bikote heterosexualaren artekoak. Etxebarriak onartu du askotan galdetu izan diotela non dagoen umearen ama, eta semeari ere behin baino gehiagotan esan diotela ogitarteko goxoa prestatu diola amak: «Jendeak ez du inondik inora pentsatzen guraso bakarra izan naitekeenik; bururatzen zaie alarguna izatea, edo banandua, edo bestelako egoera berezi batekoa, baina inoiz ez aita bakarra».

Ondorioz, eredu propioak sortu behar izan ditu; aitatasun eredua bai, baina gizontasun eredua ere bai. Amei eta aitei ezarritako genero rolen bereizketa urtu egiten baita guraso bakarren kasuan: denetarik egin behar izaten dute. «Baina bitxia da: Ametsek lagunekin aita-amei buruz hitz egiten duenean, ez nau inoiz kokatu aitaren lekuan, amaren rola betetzen omen dudalako. Gizon diferentea naizela esaten dit». Harreman estua dute aita-semeek, konfiantzazkoa. Haurrek amekin izan ohi dutena, Etxebarriaren arabera: «Horrek zer pentsatua eman beharko lieke aitei».

Homofobiaren itzala

Hain justu, gizonek, beste aitek, izan dute Etxebarriaren egitekoa auzitan jartzeko joera handiagoa. Ispilu efektua dagoela uste du: «Haiek ez dute lan hori egiten, eta euren emazteek konparazioen bidez ikusarazten diete». Baina, batik bat, aita bakarra izateak nahasmena eragiten die guraso heterosexualei, genero rolak oso barneratuta dauzkatenei bereziki: «Ez dakite non kokatu nire figura. Parkera ni joaten naiz, eta futbolera ere ni joaten naiz. Orduan, ni nora gonbidatu behar naute, parkeko bazkarietara ala futboleko afarietara? Emakumeekin ala gizonekin egotera?».

Aurreiritzi eta iruzkin homofoboak ere jasan ditu, baina semearengan izandako eragina eraman du okerren: telebista saio batean Etxebarria aita homosexual gisara agertu ondotik, eskola jazarpena pairatu zuen haurrak, eta ikastetxez aldatu behar izan zuen. «Adoptatua izatea baino arazo handiagoa izan zen aita homosexuala edukitzea. Nire minik handiena da semeak ez zuela ezeren errurik, baina hark ordaindu zuela». Homosexualitatearen eta aitatasun arduratsuaren gaineko onarpena azalekoa dela antzeman zuen orduan. «Egoerak engainatzen zaitu: inguruak goraipatzen eta eroso sentiarazten zaitu, baina horren azpian ez dago benetan halako sentimendurik».

Ez du orokortu: ez du uste mundu guztia halakoa denik, baina direnak oso krudel mintzatu izan zaizkio. «Lagun batek behin galdetu zidan: ‘Zuk zer duzu mutiko honi eskaintzeko?’. Bada, arazoak arazo, nik uste dut Amets zoriontsua dela: mutil alaia da, sentibera. Beti pentsatu dut nire semea oso maitatua izan dela; berak ondo daki maitasuna jasotzen eta ematen».

BERRIA: UDAKO SERIEA. Gurasotasuna eta zaintza (II) Alberto Santisteban eta Iñaki Alonso Oztopoak, erakundeetan

/in /by

Elkar ezagutu zutenean, emakumeekin ezkonduta zeuden: bi neskaren aita zen bat, eta mutil batena bestea. Auzitegietan gatazka luzea gainditu ondoren, alabekin bizi izan dira, urteetan.

iñaki-alberto

Alberto Santisteban ezkerrean eta Iñaki Alonso eskuinean, Bilboko kaian, Ikatz eta Entxo zakurrekin pasieran. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS

Kezkatuta geratu zen Alberto Santistebanen (Trapaga, Bizkaia, 1958) semea, 13 urte zituela, aitak esan zionean amarengandik banandu eta beste gizon batekin bizitzera joango zela. «Arduratuta zegoen, bera ez zelako ni bezalakoa: konturatzen hasia zegoen neskak zituela gustuko». Aitaren joera sexuala ez da oztopo izan Iñaki Alonsoren (Barakaldo, Bizkaia, 1960) bi alabentzat ere: urteak egin dituzte bikotearen etxean. Haurrak heldu bihurtuta, «zoriontsu» mintzatu dira gurasotasunaz: «Poz-pozik gaude seme-alabekin». Baina bidean izan dute trabarik; garai ilunagoen arrastoak, Alonsoren arabera: «Homosexualok aske bizi gaitezen eta familiak sor ditzagun erabat prest dago gizartearen gehiengo handi bat, naturaltasunez onartzen dute; baina erakundeetan arazo gehiago dago: sistemaren isla dira, oraindik barneratuta dauzkate homosexualen aurkako legeak».

Egun, 26 eta 29 urte dituzte Alonsoren alabek, eta 27 urte Santistebanen semeak. Bikotekide ohiekin bihurtu ziren guraso, emazteekin. Ohituraz, ia-ia gizartearen aginduz. «Garai hartan, ohikoa zen soldadutzatik itzultzea, urtebete itxarotea, gazte ezkontzea, eta haurrak edukitzea», azaldu du Santistebanek. 11 anai-arrebako etxean ikusi zuen hori: «Mutilak zein neskak, ia denak antzera jardun ginen». «Orain egin daiteke, baina 1970eko urteetan ia ezin zen planteatu bikote batek umerik ez ekartzea», gaineratu du Alonsok. Halere, biek diote haurrak gustuko zituztela, aita izan nahi zutela. Santisteban: «Sei urte egon ginen umerik gabe, askatasun hori gozatzen, eta gero ekartzen saiatu ginen». Alonso: «Beti izan nuen buruan. Bizi proiektu ederra da».

Ezkondu baino lehen ere beste gizonekiko harremanak izan zituzten, gaztaroan homosexualitatea bizitzeko abagune aproposik izan ez zuten arren. «Hura ez zen existitzen». Burgosko herri txiki batean bizi izan zen Alonso hamar urtez, adindun bihurtu arte; gogoratu du han «pentsaezina» zirela sexu berekoekiko harremanak: «Hiri handiago batean agian norbaitekin egin dezakezu topo, baina herritxoetan ez dago inor. Gogoa duzu, eta egiten duzu, inor aurkitzen baduzu, baina oso ezkutuan». Gay da Santistebanen anaietako bat ere: «Gorriak ikusi zituen, anaiekin eta aitarekin. Etxetik alde egin behar izan zuen, Kaliforniara». Halere, ezkontzea ez zen sexu joera ezkutatzeko modua izan. «Ni gustura egon nintzen emaztearekiko erlazioan», dio Santistebanek.

Baina, orain hamalau urte, elkar ezagutu zuten. Aurreko harremanak eten, eta proiektu komuna hasi zuten: hilabete gutxira, elkarrekin bizi ziren. «Erabakia hartzea erraza izan zen, baina etxean esatea askoz zailagoa», onartu du Alonsok. «Oso gogorra izan zen alabekin hitz egitea: eurek eskatu zidaten alde ez egiteko, baina joan behar nuen, beharra sentitzen nuen». Egun, ikuspegi positibotik aztertzen du une hura: «Zure alabei adieraztea nola sentitzen zaren, haiek ikustea erabaki koherenteak hartzen dituzula, ez da irakaspen txarra».

Muturreko banaketa prozesuak izan zituzten. Oso lasaia izan zen Santistebanena; ohiko sistemaren arabera antolatu zuten semearen hazkuntza: amak hartu zuen zaintza nagusia, baina haurra nahi zuenean ikusteko aukera gorde zuen aitak. Alonsoren banaketa, berriz, oso gatazkatsua izan zen, eta gorabehera handiak izan zituen separatu osteko hilabeteetan: «Hasieran egunero ikusten nituen alabak, esfortzu handiak egiten nituen arratsaldeko uneren batean topo egin ahal izateko. Gero distantzia hartu zuten; euren inguruak ez zituen gauzak erraztu». Auzitegietan urte luzeak egin zituen bi alaben zaintzaren inguruko gatazkak. Mingarria zaio garai hura oroitzea, alaben sufrimendua gogora ekartzea: «Neskek 12 eta 14 urte zituzten, eta ikusi behar izan zuten ustez maite zituzten pertsona batzuek ez zietela bidea erraztu».

Azkenean, baina, aiten etxera mugitu ziren alabak. «Eurak gustura zeuden gurekin, argi zuten gure etxean bizi nahi zutela, eta guk argi genuen gurekin nahi genituela, baina gizarteak, oro har, ez zuen egoera hura onartu», esan du aitak. Oztopoak nondik heldu zitzaizkien zehaztu du: «Esparru juridikoak, banaketak positiboan landu eta umeak zaindu ordez, gatazka bultzatzen du. Baina banaketa bat judizial bihurtzen denean, ezagutzen ez dituzun pertsona askok zure bizitzarekin egin behar duzunaz pentsatzen dutenaren mende zaude». Tartean, aurreiritzi homofobo eta sexistak nahastu ziren: «Epaileak alabei galdetu zien ea nork egiten zituen etxeko lanak, uste zuelako neskame gisara nahi genituela. Eta epailea andre gaztea zen; niretzat, sinestezina izan zen hura».

Edonola ere, bikotekide berria sexu berekoa izatea ez zuten iraultza gisara hartu Alonsok eta Santistebanek. Ez dute uste bizikidetza eredurik sortu behar izan zutenik. Eguneroko egitekoak ez baitziren aldatu, Santistebanen hitzetan: «Emazteekin bizi ginenean bezala bizi gara orain». Izan ere, txikitan biek xurgatu zituzten genero rolak, baina joera hautsi egin zuten nagusitan. Santisteban: «Nirean, denetarik egin izan dut: garbitu, plantxatu, josi… Semearen fardela ere nik aldatu nuen lehenengoz». Alonso: «Amari nerbioak dantzan jartzen zitzaizkion harrikoa egiten ikusten ninduenean. Emakumeen lana zen hura».

Aita homosexualak izatea ez zen gatazka gehigarria izan seme-alabentzat ere. «Desberdina agian bai, baina ez gogorragoa». Haurren egokitze prozesua, aiten sexu joerari bainoago, gurasoen banaketei egotzi die Alonsok: «Guk gure bilakaera egin behar izan genuen bezala, haiek eurena egin behar izan zuten. Lehen hilabeteetan arraro sentitzen ziren, adibidez, gurekin kalera ateratzen zirenean. Normala da: amarekin eta aitarekin ibiltzera ohituta zeuden, eta, bat-batean, aitaren bikotekide berriarekin ibili behar zuten. Baina gutxi iraun zuen garai hark».

Bizikidetza «erraza»

Gerora, bizikidetza «erraza» izan zutela nabarmendu dute. Ezinegonak ohikoak izaten dira halako familietan, aurreko harremanetatik ekarritako seme-alaben hezkuntza kudeatzean: irizpide desberdinak, jabetza sentimenduak, jeloskeriak… «Alberto eta ni oso gutxitan haserretu gara», aitortu du Alonsok, «baina gutxi horiek seme-alabekin lotuta egon dira, batek errieta egin dielako bestearen ustez egokia ez zenean, eta halakoengatik. Bikote guztiek dituzte antzeko gatazkak, umeak bienak izan ala ez». Alabekiko harremana oso ona dela berretsi du Santistebanek: «Ez da gatazka esanguratsurik izan. Neskekin oso ondo moldatu izan naiz beti. Semeari emandako tratu bera eman diet haiei». Txantxetan erantsi du harengana jotzen dutela «aitak ez dakizkien gauzak» galdetzera: «Moda gustuko dut, eta aholku eske etortzen zitzaizkidan, ea fraka hauek ondo geratzen diren elastiko horrekin».

Orain, ilobez hitz egiteko garaia aurki heltzea espero dute. «Alaba zaharrenak zioen goiz izan nahi zuela ama, baina unea atzeratzen ari da. Oso zail dago lan esparrua». Aitona bihurtzeko gogoz dabiltza, guraso izateko garaiak ihes egin dielakoan, alaba gazteenak eurekin bizitzen jarraitzen duen arren. «Lehen, gauza asko egiten genituen elkarrekin, baina, orain, bakoitzak bere bizitza du, eta ezer gutxi egiten dugu haiekin. Guraso gehienei gertatzen zaien bezala».

BERRIA: UDAKO SERIEA. Gurasotasuna eta zaintza (I) Elena Garcia Bakarra bai, bakarrik ez

/in /by

Seme-alaben zaintzari buruzko hausnarketak eta jardunak plazaratuko ditu asteon BERRIAk. Zenbait gurasotasun eredu bilduko ditu, testigantza sorta batean: bikote gay, lesbiana zein heterosexualak, guraso bakarrak…

berria2

Elena Garcia, Oier eta Martin seme bikiekin, atzean haurren zaintza sarea dutela: Garciaren gurasoak, lagunak, bikotekidea… MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS

Martin eta Oier anaia bikiek urtea bete zuten arte, igogailurik gabeko eraikin bateko bosgarren solairuan bizi izan ziren. «Etxetik ateratzea odisea bat zen. Hasieran zapi batean bildu eta bularrera lotzen nituen, baina hazi ahala gero eta astunagoak ziren, eta arriskutsua bilakatu zen hala ibiltzea. Orduan hasi nintzen zaintza sarea sendotzen». Bikotekiderik gabe ama izatea erabaki zuen Elena Garciak (Bilbo, 1971), eta sarri sentitu izan du bere bi eskuak eta bi hankak ez zirela nahikoak semeak zaintzeko. Halere, oso gutxitan egon da bakarrik: «Ama bakarra zarenean, laguntzeko prest agertzen zaizu jendea. Bikotekidea duten ama askok ez dute halako eskaintzarik jasotzen».

Garciak dio ez duela inoiz ama izateko senik sentitu, baina bazuela esperientzia bizitzeko grina: «Jakin nahi nuen zer sentitzen den pertsona bat hazita. Bizitzan beti saiatu izan naiz ahalik eta gauza gehien egiten, eta hori ere bizi nahi nuen». Ama izatea erabaki zuenean, bazuen bikotekidea, baina bakarrik ekin zion amatasunari. Erabaki kontzientea izan zen; inguruko guraso heterosexualei begira hartua: «Nire lagun emakumezkoak ikusten nituen euren mutilei azaltzen umeekin zer egin behar zuten, eta nik hura ezin nuen jasan; betiko patroia zen, modernoagoa, gizonek gauza batzuk egiten zituztelako, baina emakumeek gogorarazita eta antolatuta. Eta umeak zaintzeko bai, baina 40 urteko gizon baten ama izateko prest ez nengoen. Agian ez nuen egitasmo hura partekatzeko pertsona egokirik aurkitu, baina ez nuen ezta planteatu ere egin».

Naturaltasunez hartu zuen ama bakarra izateko erabakia, baina azkar heldu zitzaion lehen oztopoa: haurdun geratzeko, osasun sare publikora jo zuen, eta ernalkuntza lagundua bikote heterosexualen eskubidea baino ez zela erantzun zioten. «Andra aldizkarian irakurria nuen lesbianek ere bazutela eskubide hori, eta leihatilara itzuli nintzen artikulu moztuarekin. Lesbianek ahal bazuten, nik ere bai; ez zidaten galdetuko norekin oheratzen nintzen». Sei hilabeteko itxaro aldi baten ostean hasi zuen tratamendua. Prozesuaz oroitzapen onak ditu: «Une batzuk gogorrak dira, baina adiskideekin joaten nintzen medikuarenera, eta oso ondo pasatzen genuen. Ez nuelako presiorik: niretzat ama izatea ez zen ezinbestekoa; ez banuen lortzen, ez zen porrota izango. Baina oso giro grisa zegoen, oro har: tentsio handia ikusi nuen bikote heterosexualetan».

Bikiak izan zituen. Zaintza lanak ingurukoekin partekatzea pentsatua zuen aurretik ere, baina bi haur etortzeak ez zion beste aukerarik utzi. Izan ere, umeak jaio osteko lehenbiziko asteetan, etxetik ateratzeko ere laguntza eskatu behar zuen. «Eraikinean bertan neuzkan lagunak. Halere, ia egun osoa igaro behar nuen etxetik kanpo, eskaileretan gora eta behera ibili behar ez izateko, zeren gerta zitekeen norbaiti deitzea eta etxean ez egotea, edo beste zerbaitetan ibiltzea. Sekulako autonomia eman zidan igogailua zuen etxe batera mugitzeak».

Tentsioa eta nekea

Edonola ere, dena zen konplexuagoa bi haurrekin, «tentsio handikoa». Loa: «Titia ematearen ondorioz, lehen hilabeteetan gehienez hiru ordu laurden egiten nuen lo jarraian. Fisikoki zaila zen». Erosketak egitea: «Auzoko dendari guztien lagun bihurtu nintzen, etxean zerbait ahaztuz gero dendetan uzten nituelako umeak». Eguneroko erritmoarekin jarraitzea: «Ama izan aurretik, egunari zukua ateratzen nion: esnatzen nintzenetik lo hartzen nuen arte mila gauza egiten nituen. Bi ume etortzea izan zen frenatzeko modu bakarra».

Umeak hazi ahala, baina, haien beharrak eta jarduerak ere aldatu egin dira. 6 urte dituzte gaur egun Oierrek eta Martinek; bi izatea lagungarri da maiz: «Ez dute ia telebistarik ikusten; ez dute behar entretenituta egoteko: elkarrekin jolasten dira. Nik haiekin dudan harremana ere desberdina da: orain haiekin negoziatu behar da, haserretu egiten dira, erritmoa gehiago markatzen dute, baina, aldi berean, konplizitate handiagoa dugu hirurok».

Sei urteotan, amatasuna lanarekin uztartzea ere zaila izan da. Bilboko metroko gidaria da Garcia. Enplegu finkoa lortu zuenean hasi zen amatasuna planifikatzen, ekonomikoki prestatzen: «Egonkortasuna lortu nahi nuen, esperientzia hau ahalik eta tentsio gutxienarekin igarotzeko». Haurrak jaio ostean, dirua aurreztuta zeukanez, urtebeteko baimena hartu zuen. «Bestela, ez nuen umerik izango, ezinezkoa delako txandakako lana edukita ume txikien beharrei erantzuteko antolatzea. Lan merkatu kapitalistaren oso mende dago gizartea, eta ez bakarrik soldatengatik: haurren zaintza ere horren inguruan dago egituratua». Lantokira itzuli zenean, mahai gainean jarri zuen lana eta familia bateratzeko neurrien beharra: «Mugatuak dira, baina niretzat soldata baino askoz garrantzitsuagoak ziren».

Baina Elena Garciak ez ditu bakarrik hazi bi semeak: une oro zaintza sare zabala izan du alboan. Logistika arazoei zein nekeari aurre egiteko eraiki zuen sarea, «familia, hautatutako familia». Gurasoak ere sartu zituen sarearen barruan, baina une zehatzetarako bakarrik: «Beti egon dira hor, baina politikoki onartezina iruditzen zitzaidan pisu guztia haien gainean jartzea, areago euren gurasoak ere zaindu zituztela kontuan hartuta. Ikusten nuen disfrutatzeko garaia heldua zitzaiela».

Beraz, lagunek osatu zuten Garciaren sendi berria: Bizkaiko Emakumeen Asanbladakoak batzuk, auzoko beste batzuk, bikotekideak eta bikotekide ohiak… «Taula bat egin genuen, goizeko, arratsaldeko eta gaueko ordutegiekin, bakoitzaren prestasuna adierazteko. Eta, halere, zaila da kudeatzea une bakoitzean nor egongo den haurrekin, eskolaz kanpoko jardueretarako zer eraman behar duten, nork egingo duen afaria, noiz jarriko dudan garbigailua… Eguneko minutu guztiak aprobetxatu behar dira».

Ez da kontraesanik eta hausnarketarik gabeko bidea izan, ordea. Zailtasunak izan ditu, adibidez, espazioak partekatzeko: «Kosta egin zitzaidan une oro beste norbaitekin egotera ohitzea, etxera heldu eta haurrak zaindu zituenarekin hitz egin behar izatea. Oparia da gaur egun umeekin bakarrik egon ahal izatea». Zaintzaileekin zorretan dagoela ere sentitu izan du: «Azkenean, barneratu nuen pertsonen arteko mendekotasun hori existitzen dela, eta existitu behar duela, eta eraiki dugun kooperazio eredu hau ona dela. Baina hasieran iruditzen zitzaidan ez nintzela nor lagun bati esateko umeei azukrerik ez emateko, mesede bat egiten ari zitzaidalako».

Kontraesanak feminismoan

Esparru politikoan, militantzian ere sentitu izan ditu kontraesan horiek. Feminismoak «askeago» egin duen arren, kritiko mintzo da mugimenduak amatasunaren «aurka» hartu duen ildoarekin: «Ama izateko derrigorrezkotasunaren kontra, ama ez izatea erabaki dugu, eta bestaldean kokatu dugu gure posizioa. Ni oso estututa sentitu nintzen hor, nire erabakia auzitan balego bezala: bazirudien ahalik eta azkarren itzuli behar nuela ama izan aurretik nintzen pertsona izatera. Horrek ez ninduen askeago egin».

Hezkuntza prozesuan ere adi ibiltzera bultzatu du feminismoak. Areago, bi mutil heztean: «Beldur puntu batekin begiratzen diot etorkizunari, nolako gizonak izango diren pentsatzen dudanean. Espero dut gu egiten ari garen lana eraginkorra izatea bestelako gizon moldeak eraikitzeko, baina sistema hau uste baino sotilagoa da, kamuflatuta dago, eta jendarteak une batean suntsi dezake lan hori».

Txantxetan dio Garciak bikien ama bakarra izatea zoratzeko modukoa dela: «Bi dira baten kontra: etengabeko matxinada». Baina serio mintzatzean ere ez du amatasuna idealizatu: «Ez naiz ausartzen baieztatzera bizitzan egin dudan onena denik. Une batzuk ederrak dira, baina zaila ere bada, neketsua. ‘Gaur ezin dut’ esateko aukerarik ez dizu ematen». Halere, berriro haurdun geratzeko aukera aztertu zuen orain bi urte: «Adinak bota ninduen atzera. Umeekin jolastu egin behar da, eta 40 urterekin gorputzak ez du energia bera». Baina, errepikatzekotan, ez luke erabakia bakarrik hartuko: «Orain badakit zer den ni ama izatea, niretzat ez ezik, nire inguruarentzat ere bai. Sareari galdetu behar nioke: haiek ere gauzak alboratu dituzte niri laguntzeko; bidezkoa da».

BERRIA: Armairura

/in /by

BIDAIA TXIKIA

Uda garaian eta batzuetan lehenago (maiatzeko bat aurkitu dut aurten), mota honetako albisteren bat sortzen da: «Oporretara ez joateko 22 herrialde homofoboak», non homosexualen aurkako legeak dituzten estatuak zerrendatzen diren. Homosexualen aurkako, diot, zeren homosexualen eskubideen aurkako legeak estatu espainolean ere egon badaude: lagundutako ugalketaren tratamenduak, kasu, bikote heterosexualei bakarrik ziurtatzen baitizkio osasun sistema publikoak. Homofobia, beraz, ez da soilik 22 herrialde horien kontua, baina horrelako artikuluek arreta jartzen dute gehiegikeria instituzional latzenak izaten diren horietan: heriotza zigorra, kartzela, zigor fisikoak… Non homosexuala bera arrisku larrian dagoen, den bezala izate/adierazte hutsagatik.

Arreta guztiz justifikatua dago, baina esango nuke gutxi direla herrialde horietara joatea erabaki dutenen artean atzera egingo duten homosexualak, horrelako albiste bat irakurri eta gero. Errealitatea nolakoa den aspaldi ezaguna dugu eta badakigu noiz, nola eta zergatik armairuan sartu, bai Afrikan bai hemen. Etxetik hasita, ikastetxean, lagunartean, lanean eta bizitza eremu guztietan trebatuta, diot, oharpen batena baino gehiago, edo, guztiz ere justifikatua egon litekeen boikotaz haratago. Oharra, egotekotan, homofobiaren aurkakoa da, homofobiak hiltzen duela esatea da, eta neurri edo intentsitate gutxiko homofobia babesten duten horien jarreraren ondorioak garbi erakustea ere.

Hori ez bada gakoa, turismo kontsumitzaile hutsak bezala tratatuak bagara, behar bereziak dituzten zorioneko Mendebaldeko turistak, legeak egiten eta dirua mugitzen dituztenek irabaziko dute, zentzu askotan: gure mugimenduak murrizten eta bideratzen, herrialde ezberdinen pertsonen arteko loturak mozten, mundu osoko armairuak indartzen.