Bi neskak autobusean zebiltzela emakumeak ohar baten bitartez leporatu die ‘molestatzen’ ibiltzea, eta ‘begirunez’ jokatzea eskatu die.
Urtarrilaren 7an pasa zen. Haren Twitter kontuaren bidez salatu zuen nesketako batek egoera: “Hara! Ikusi zer eman digun emakume batek billabesan muxu emateagatik neskari eta bioi. Zur eta lur”. Andreak emandako oharra txertatu zuen esaldiarekin batera. Jada LGTBQI hainbat atari digitaletan arbuiatu dute jazarpen lesbofoboa.
“Norbera libre da bere sentimenduak adierazteko, baina inguruan dauden pertsona guztiak errespetatu behar ditu beti. Errespetua izan ezazue, neskak, zuen besukiadera-rekin egiten duzuen bakarra autobusean egoera deseroso bat sortzea baita. Nahiago nuke noizbait gehiengoarekiko begirunez jokatuko bagenu, umeak, helduak…”. Horra oharrean jasotakoa.
Oharra: Albiste hau Euskalerria Irratitik ekarria da Creative Commons lizentzia libreei esker.
“Bortxatu gaituztenak beste batzuk izan direlako aztoratu da eremu atzerakoiena. Eta gu gure gizonek baino ez gaituzte bortxatzen”. Irudian, sexu indarkeria hutsaltzat hartzeagatik salatutako Calvin Kleinen iragarkia
Alemaniako Colonia herrian 516 salaketa jarri dituzte Urte Zahar gauean ehunka gizonek emakumeei egindako erasoak medio. 237 salaketa sexu erasoengatik jarri dituzte. Fokua ordea, erasotzaileen jatorrian jarri dute hedabideek, errefuxiatuak omen. Pikara Magazine aldizkari digitalean Brigitte Vasallok, bere artikuluan, azpimarra lekuz aldatu du: sexu erasoak erdigunean, eta ez erasotzailearen kolorea, klasea edo erlijioa.
Ondoko lerroetan artikuluaren pasarte batzuk dituzue itzulita:
“Gertaera horren berezitasuna erasotzaileen balizko jatorrian fokua jarri izana da. Ipar Afrikakoak. Atzerritarrak. Xehetasun hori azpimarratzea biziki kezkagarria da. Tranpa da. Europa ez da bihurtu feminista Urte Berriarekin, baizik eta beti bezain arrazista izaten jarraitzen du. Jai giroan gertatzen diren sexu eraso guztiek, izan Colonian, Cairon edo Bartzelonan, amankomunean dutena ez da erasotzaileen jatorria edo kolorea, baizik eta erasotzea sexualitatearen zati bat izan daitekeela pentsarazten dieten eraikuntza. Erasotzaileak ez dira zuriak edo beltzak, kristauak edo musulmanak: maskulinitate hegemonikoan eraikitako gizonak dira. Ez gehiago, ez gutxiago.
Irakurketa honek ez ditu muturreko eskuinaren, eskuin tradizionalaren, eta ezkerreko matxismoaren txaloak jasoko. Aldiz, irakurketa honek, feminista gisa, arrazismoaren aurka kokatzen laguntzen digu eta eraso horien aurka neurriak hartzen jarraitzeko eskatzen.
Bortxaketaren kulturatik salbu, zoritxarrez, ez dago inor, ezta Ipar Afrikakoak ere. Mundu globalizatuko gizon guztiak, jaio direnez gero, bortxatzera bultzatuak dira. Zine meanstream-arekin hazten diren guztiak, internet daukatenak, sexu heziketa bakartzat biologiako eskuliburuak dituztenak eta interneteko pornorik txuskoena kontsumitzen dutenak. Gizarte patriarkaletan bizi diren guztiak, zeinetan maskulinitatea erakustea sexualitate erasokorra eta konkistatzailea azpimarratzea den. Denak akuilatzen dituzte era batera edo bestera bortxatzera, indarkeria erabiliz, jo eta ke bakerik eman gabe arituz, bestea nekatuz… Denek ikasten dute ‘ez’ ‘agian bai’ dela, autobusean neska bati ipurdia ukitzea doan dela eta berotzen bazara saria eskatzeko eskubidea duzula.
Bortxatu gaituztenak beste batzuk izan direlako aztoratu da eremu atzerakoiena. Eta gu gure gizonek baino ez gaituzte bortxatzen. Emilia Ariasek Pikara Magazinen argitaratu zuen Tetas y torosartikulua irakurri besterik ez dago, sanferminetako sexu indarkeria hizpide zuela.
Bortxaketaren kultura sasoi betean dago eta salatzen saiatze hutsak indarkeria itzela sortzen du. Parranda gauean mila gizonek emakumeak erasotzea ez da delinkuentziaren dimentsio berria: betiko dimentsioa da.
Egin duten jokoak purplewashing izena du: tankera faxista eta arrazistako errepresio politikei aurpegi garbiketa feminista egitea. Xenofobiari jaten eman ‘gure emakumeak’, ‘gure homosexualak’, ‘gure pertsona transak’ defendatzeko. Horiek bat-batean mehatxatu dituzte ar oldarkor eta LGTBI-fobikoek, zeinak gure paradisuko mugez haratagotik datozen. Duela astebete Alanen erailketaz ari ginen hitz egiten, ikaskideek jazarri zuten Bartzelonako institutu batean, inguru isilaren onarpenarekin. Ezin dugu onartu gure izena alferrik erabiltzea. Ez dira haiek: gu gara.
Sexu erasoak beharrean, erdigunean erasotzailearen kolorea, klasea edo erlijioa jartzeak errealitate ankerra alboratzea esan nahi du: sexu erasoak sistemikoak dira, eta sistema da aldatu behar dena. Goitik behera. Atzerakoiei horrek ez die grazia handirik egiten.
Arrazismoa eta generoa
Arrazagatiko zapalketari arretarik jartzen ez dion feminismoa bezain ezdeusa izango da generoa aintzat hartzen ez duen arrazakeriaren kontrako borroka. Hondamendi beraren zati dira, premiazkoak dira aliantzak hau beso guztiekin, oihu guztiekin eta gorputz guztiekin gelditzeko. Bortxaketak salatzea ez dezaten erabili arrazakeria eraikitzeko, beti salatzeko aukera izan dezagun, beti egunkarietan atera dadin, beti alkateek premiazko neurriak har ditzaten. Neurriek behar duten tokian eragin dezaten: ez klasean, ez arrazan, ez jatorrian. Baizik eta maskulinitate gerrero, konkistatzaile eta bortxatzailearen eraikuntzan”.
Cartoon Network kateak ‘Steven Universe’ saioko eszena bat zentsuratu du Erresuma Batuan
Perla eta Kuartzo Arrosa Steven Universe saioko pertsonaiak, zentsuratu duten eszenan. BERRIA
Azkeneko egunetan zer esana eman du Cartoon Network kateak Erresuma Batuan Steven Universe animaziozko saioko eszena batean egin duen zentsura. Editatze lan originala eta britainiarra argitaratu ditu PinkNews-ek, lesbiana, gay, transexual eta bisexualen berriak argitaratzen dituen webak, zentsura agerian utziz. Bigarren denboraldiko bederatzigarren atalean, What can I do for you? abestia kantatzen ari direnean elkarrekin dantzan hasten dira Pearl eta Rose Quartz pertsonaiak (Perla eta Kuartzo Arrosa). Emakumezkoak biak. Hala ageri dira jatorrizko lanean. Erresuma Batuan ez dute halakorik ikusi, orduantxe Greg gaztearen irudiak sartu baitituzte.
Erresuma Batuko Cartoon Network-ek salaketari erantzun dio ohar baten bidez, zentsura justifikatuz: «Ameriketako Estatu Batuetan, legeek exijitzen dute saio bakoitzak sailkapen bat izatea. Kasu honetan, 12 urtetik beherakoentzat gomendatzen ez den saioa da». Eta kateak gaineratu du: «Ziurtatu behar dugu emititzen dugun guztia haurrentzat egokia dela, ordutegia bat ala bestea izan». Erresuma Batuan editatutako bertsioa «erosoagoa» da haurrentzat eta haien gurasoentzat, katearen iritziz.
Halakoetan maiz gertatu ohi den moduan, zentsuratzen den edukiak oihartzun handiagoa hartzen du, eta lan originala Internet bidez berehala zabaldu da —Youtuben ikus daiteke—.
Iratxe Fresneda Euskal Herriko Unibertsitateko Ikus-Entzunezko Saileko irakaslea kritiko mintzatu da katearen erantzunarekin. «Cartoon Network UK-ek ‘onargarriak’ diren edukiez hitz egiten duenean zertaz ari da? Gizarteari bizkarra emateaz ari da batez ere, hau da, identitate, maitasun eta sexu harreman desberdinak existitzen direla ukatzen ahalegintzen da bere erabakiarekin, haurrak aitzakiatzat erabiliz». Telebista katearen erabaki eta jokamoldea «arriskutsua» iruditzen zaio irakasleari. «Are gehiago, haurren sexu hezkuntza osasuntsuaren kontra egiten du. Oso atzerakoia da».
Ez da lehen aldia Steven Universe saioaren eszena bat zentsuratzen dutena —aurrekoetan, antzeko arrazoiengatik—. 2013. urtean estreinatu zutenetik saioak zale ugari lortu ditu. Animaziozko saio gehienek ukitzen ez dituzten gaietan barneratzen da, tarteka. Protagonista mutiko bat da, eta hiru emakume borrokalarik zaintzen dute. Emakumezko pertsonaiek superbotereak dituzte, trametan funtsezko rolekin.
Gaur egun jarrera homofobikoak ez dira desagertu ikus-entzunezkoen sektorean. Fresnedaren arabera, homofobia ez da soilik azaleratzen estereotipo negatiboak «esplizituki» ikusgarri egiten direnean. «Homofobia LGTB kolektiboak ikusgarritasunik gabe uzten direnean areagotu egiten da, existituko ez balira bezala uzten baitira».
Demagun gure umea ez dela janzten bere generoarengatik askok espero duten bezala, demagun bere zaletasunak ere ez direla espero direnak, edo bere generoko norbaitek erakarria sentitzen dela… eta demagun hori guztia agerian dagoela, ez duela soilik bere logelako intimitatean adierazten (ume batzuei irakatsi baitiegu haien logelan edo etxean daukaten askatasuna kalean ez erakusten, zuhurtziaren izenean). Eta umea eskolara bidali behar dugula. Sentituko gara untxi bat txakalez betetako oihanera bidaliko bagenu bezala?
(Edo demagun gure alaba potoloa dela eta irakasleak jarritako heziketa fisikoko ariketak ez direla bere gorputzera egokitzen, edo hilekoa besteei baino lehenago etorri zaiola, edo gure ume betaurreko lodiak jarri dizkioten lehenengoa dela bere gelan, edo altuagoa edo baxuagoa dela bere adineko gehienekin konparatuta, edo sudur edo belarri handiak dituela, edo irakurketan edo matematikan beste batzuk baino mantsoago dabilela, edo, berriz, oso azkar…).
Oso zaila da gure umea horietako bat edo bat ez izatea, ezta? Untxiak oihanean dira gure umeak; baina txakalak ere bai. Eta ez gutxitan biak aldi berean, ilarako azkenak ez izateko lehia ezkutuan. Ez dago zuri edo beltzik.
Urtea bukatzear zegoela, Alan gazte transexual katalanak bere buruaz beste egin zuen, ikastetxean pairatutako jazarpenak saminduta eta aurrera jarraitu ezinik. Bere heriotzak hamaika sentimendu eta gogoeta sortzen dizkigu.
Aniztasunaren diskurtsoa denon ahotan dago; aniztasun hitza hezitzaileoi ez zaigu mingainetik joaten, hezkuntzaren egungo ikuspegiaren ezinbesteko parte delako. Zorionez, bestalde. Baina zer gertatzen da praktikan, benetako bizitzan?
Estandarra izateko beharra
Gure gizartearen ezaugarri bat horixe da: erdibidea zein den jakiteko sozializatzen gara, ingurune bakoitzeko estandarra zein den kalkulatzeko, batezbestea edo normala detektatzeko. Hortik ateratzen dena bestea kontsideratuko da, arrotza, eta marka negatibo horren arabera tratatua izan daiteke. Nabarmentzeak, estandarretik ateratzeak, zigor soziala ekartzen du. Izan ere,bullying-aren kontra adierazten diren batzuek oraindik ere aldarrikatzen dute besteari errespetua zor zaiola, eta ez dute zalantzan jartzen bestea/desberdina/bitxo arraroa etiketa. Baina, ikusi dugunez, guztiok gara besteak, edo beste modu batean esanda, inor ez litzateke bestea izan beharko. Bakoitza den bezalakoa izateko aukera ematen duten inguruneak eraiki beharko genituzke, ez arrarotxoak ere errespetatzen diren inguruneak.
Estandarra/bestea binomioa gure umeei ezartzen diegun bortizkeria sinbolikoa da. Jaio diren gizartean ikasten dute. Ez da bortizkeria fisikoa, baina bortizkeria da: inplizitua da, eta hezkuntzan inplikatutakook ere egiten dugu, konturatu gabe. Umeen eskura jartzen ditugun produktu kulturalek ere horrela jokatzen dute. Izan ere, hori da hezkuntzan daukagun erronka nagusienetako bat: nola eraiki ingurune benetan inklusiboak, nonestandarrak eta besteak ez dauden, non denak komunitatearen parte diren.
Neska/mutil binarismoa beste bortizkeria sinboliko bat da: jaio baino lehen bizitza desberdin bat diseinatu dugu txikientzat, hankartean daukaten organoaren sailkapenaren arabera (gelaren dekorazioa, arropa, zapatak, belarritakoak, orrazkera, konplementoak, jostailuak, komunikatzeko moduak, espektatibak, rolak…). Eta horrekin lotuta heteroaraua dator. Ume batzuk esleitu zaizkien ezaugarri eta funtzioetara egokitzen dira, goza zitzaketen beste aukerak kimatutakoan; beraz, hezitzaileon esku hartze bitarra ia ez da nabaritzen eta ez da zalantzan jartzen. Beste ume batzuk, baina, ez dira ondo egokitzen, eta besteakbihurtzeko arriskua pairatuko dute. Generoaren poliziak ez dira faltako, bidetik atera dena zakarki seinalatzeko.
Bi alderdi adigarri
Bat. Alan ezagutu duten heldu batzuk lasai egongo dira: «Ni ez naiz homofoboa ez transfoboa, nik ez diet hori transmititu hazten ari naizen umeei, ez daukat erantzukizunik». Nahikoa izango da ez egite hori? Eman diezaiogun buelta ideiari: homofoboa eta transfoboa den gizarte batean, zer egiten dut nik hori iraultzeko, ze lanketa egiten dut umeekin propio jende guztiarekin jarrera positiboak izan ditzaten? Eta ez naiz ari umeei diskurtso hanpatuak botatzeaz. Adibide grafiko bat jarriko dut. Posible da umeak eskolan hamar urte pasatzea eta ipuin bakar bat ez topatzea non genero bereko bikote bat agertzen den. Harrigarria, ezta? Bada, ez; esango nuke hori dela ume gehienen esperientzia gure gizartean.
Umeak ez du ipuin homofoborik irakurri, ados, baina homofobiak zipriztindutako gizarte batean hori ez da nahikoa jarrera homofoboak ez garatzeko. Familian antzera gertatzen bada, eta ikusten uzten diogun marrazki bizidunetan eta filmetan ere bai, nora zuzentzen ari gara umea hezitzaileok?
Bi. Gure txikien ongizateak kezka handia sortzen digu. Egia izango da zailago egiten zaigula haiek beste ume batzuk gaizki tratatu ahal dituztela imajinatzea? Egia izango da agian hori ez zaigula horren kezkagarria iruditzen? Denbora gehiago inbertitzen dugula alabari azaltzen zein arriskutsua den gauez bakarrik kaletik ibiltzea eta zein neurri har ditzakeen, semearekin neskak molestatzea eta gaizki tratatzea ez dela onargarria lantzen baino? Ahalegin gehiago egiten dugula semeak goiza zer moduz pasatu duen galdetzen eskolara azazkalak margotuta joan ondoren, alabak bere ikasgelan dagoen neska marjinatu batekin zein harreman daukan ikertzen baino?
Azkeneko galderak: nolakoa da gure eskola, leku segurua ume guztientzat, berdin haien ezaugarriak zeintzuk diren? Gure familia ere leku segurua ote da? Eta galdera nagusiena, noski: zer egiten ari gara gu ingurune seguru horiek eraikitzeko?
DONOSTIA. Chrysallis Euskal Herria elkarteak deituta elkarretaratze bat egingo da gaur arratsaldean Donostian, Alderdi Ederren, udaletxe parean. Elkarteak adingabe transexualen familiak batzen ditu, eta batuko dira Bartzelonan 17 urteko transexual bat —eskola jazarpenaren biktima— bere buruaz beste eginda hil dela salatzeko. Eraso klase guztiak gaitzetsi, eta sostengua erakutsi nahi diete haurrei. 17:00etan da.
Alan, 17 urteko Bartzelonako nerabe transexualak, bere burua beste egin zuen iragan den ostegunean, eskolan jasandako erasoengatik
Chrysallisek Alani
Chrysallisen oharra: Alan nos ha dejado
MEDIOETAKO BERRIA:
Argazkia: JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
Atzerrian bildutako esperientziaren altxorra sorterrian ogibide bihurtzea zuen amets Iker Ortiz de Zarate aktoreak (Gasteiz, 1970). Ilusio horren emaitza Ortzai izan zen, antzerki konpainia eta aktore eskola, hamar urteko ibilbidea egin duen proiektua.
Helburu oso argiarekin bueltatu zinen Gasteizera: kanpoan ikasitakoa hemen praktikan jartzea. Bete duzula uste duzu?
Beti zabiltza bidean. Asko egin dugu, baina asko dago egiteko. Antzerkia, bizitza bezala, proiektua da. Hobetuz zoaz, egiten duzunak hobetzen zaitu, baina beti da hori, saiatzea, etengabe.
Nolakoak izan ziren Ortzai abiatzeko garaiak?
Zirraragarriak. Ez nion beldurrik proiektua hasteari. Beldur nintzen nire jendeak nola hartuko zuen. Amari [Teresa Ibañez aktorea] kontatu behar nionean, uste nuen esango zidala ea zer uste nuen, hemen ez zegoelako halako eskaintza pribaturik. Esan nion, eta oraindik gogoan dut esan zidan gauza bakarra: zerbait egiten bada, ona izan behar du. Bidea latza eta petrala izan da, baina, ahalegin handiz, bide zoriontsua.
Kanpotik ikusita, ez ziren gutxi izan Ortzairen proiektua oso ausarta zela uste zutenak.
Beldurra alde batera utzi behar da; bestela, ez zoaz inora. Beldurra beti dago hor zu gelditzeko, baina jakin behar duzu zeure bidea zein den ikusten. Proiektuaren oinarriak sendoak direla uste dut, baina umila da. Hemen ez dago gauza handirik.
Antzezle, zuzendari, irakasle. Zertan ari zara gusturen?
Antzezle gisa. Aktore sentitzen naiz, antzezteko deia jaso nuenetik. Egia da proiektuak aurrera egin dezan zuzendu edo idatzi behar duzula, eta irakasteak benetako poza eman dit.
Antzerki eskolaren proiektuari garrantzi berezia eman zenion hasieratik. Nola ikusten duzu egindako ibilbidea?
Gero eta gehiago ikasten dut neure ikasleengandik. Prozesu oso aberasgarria da, sakona, grina handiz egiten dudana. Aktore modura hasi nintzen, baina, denborarekin, neure irakasleak maitatzen eta miresten hasi nintzen. Liluratuta geratzen nintzen haiekin, eta hori ere egin nahi nuela konturatu nintzen.
Hamar urteko bidean, zeuretzako irakaspenak ere izan dira?
Egunero ikasten dut zerbait. Aktore baten arazoak nola konpontzen diren, esaterako. Ikasleei laguntza emanez, neuk ere ikasten dut. Banoa etxera, eta pentsatzen dut nola egin dieten aurre dituzten arazoei edo trabei.
Gasteizko kultur sistemari zer eman dio Ortzaik?
Beste leiho txiki bat. Pentsatu nahi dut kalitatezko beste leiho bat eman dugula, kanpoan ikasitakoaren edo ekarri ditugun irakasleen laguntzarekin.
Antzerki konpainiak ere bide oparoa izan du. Aukeratuko zenuke garairen bat?
De profundis oso gauza handia izan da niretzat. Bizitzaren opari bat izan da; ia malkoak ateratzen zaizkit. Gazteegia naiz agian hor goia joko dudala pentsatzeko, baina badakit antzezlan hori benetan garrantzitsua izan dela. Geure ibilbidean Eta orain?garrantzizkoa izan da, halaber.
Klasikoak landu dituzue batez ere, baina Eta orain?lanean gaur-gaurko gai bati ekin zenioten: Euskal Herrian bortizkeriak utzi duen arrastoari.
Atzo komentatzen nuen amarekin hori [Memoriaren Egunaren biharamunean egin zen elkarrizketa]. Entzuten ari ginen horri buruz hitz egiten ari zirela irratian, eta, ez dut harroa izan nahi, baina pentsatu nuen nola hartu genion aurrea egoerari. Orain dela bost urte idatzitako testu bat da.
Antzezlana asko eraman duzue Euskal Herritik kanpora ere.
Euskal Herria ezagutu ala ez, toki guztietan oso ondo ulertu dute. Ez naiz inoiz pertsona ausarta sentitu. Nik banekien jendeak hori ikusi nahi zuela, horri buruz hitz egin nahi zuela, askatasun osoz eta errespetuz. Hasi behar genuen mugak hausten.
Zuk ikusten zenuen behar hori?
Bai, eta hala izan da. Antzezlanaren ondoren beti egiten dugu solasaldi bat, eta eztabaida horretan hasieratik agertu dira oso testigantza gogorrak, iritzi ezberdinak eta pentsatzeko modu ezberdinak. Ideia izan genuenean, jende askok esaten zigun ez zela une egokia, hobe zela itxarotea. Guk esaten genien ezetz, garai egokia norberak nahi duenean iristen dela, isiltasuna hautsita. Toki guztietan ondo hartu dute, gaia benetan unibertsala delako.
Klasikoak eguneratzen lan handia egin duzue. Zer dute antzezlan horiek oraindik ere baliagarri izateko?
Hitzak berak esaten du. Klasikoa da beti esanahi handia izango duena. Ukitzen dituzten gaiak ez dira atzean geratuko, gizateria guztiari dagozkiolako.
Orain dela gutxi itzuli zarete taulara, Candido-rekin. Nolakoa izan da esperientzia?
Maite dut pertsonaia hori, gogo handia nuen egiteko. Voltaire sekulakoa da. Dena dauka: erlijioen fanatismoa, maltzurkeria, kolonizatzaileen gehiegikeriak, hipokrisia, edo nola gizakiak ezberdinak diren tokiaren arabera, baina berdinak mamian. Oso egile aurreratua zen. Orain dela hiru mende pentsatzen zuen lurra zigortzen ari ginela; animaliak eta beste pertsonak nola zigortzen ari ginen salatu zuen.
Gasteizko Antzerki Jaialdiko egitarau ofizialaren barruan egin duzue estreinaldia, azkenean. Kostatu zaizue hori lortzea.
Konpainiak merezi zuen; nirekin lan egiten duten aktoreek merezi zuten. Teresa Ibañezi ere omenaldi txiki bat egin zitzaion. Nik uste dut aukera merezi genuela, eta gero gerokoak, baina egia da harrera ezin hobea izan zela.
Esan izan duzu lehen hamar urte hauek lehen atala ixten dutela, eta bigarren bat irekiko dela hemendik aurrera.
Gustatuko litzaidake hori pentsatzea, baina inoiz ez dakizu zer etorriko den. Hasi nintzenean, uste nuen gogorrenak lehen hiru urteak izango zirela; gero, lehen bostak, eta jarraitzen dugu zintzilik. Egindakoaren poztasuna dugu.
Buruan hamaika proiektu ibiliko dituzu jiraka.
Bizitza ez da nahikoa buruan ditudan antzezlan guztiak egiteko, hori seguru. Gustatuko litzaidake lankideei, ikusleei eta jendeari zoriontasuna ematen segitzea.
BILBO. Hormonak hartzen hasten direnetik erregistroan dokumentuak aldatu arte, ia bi urteko tartea pasatu behar izaten dute transexualek. Bitarte horretarako, behin-behineko dokumentazioa emango die Jaurlaritzak. Hartara, ez dute esplikazioak ematen aritu beharko beren nortasun agiriagatik. «Pauso handitzat» jo dute erabakia.
Eusko Jaurlaritzak jakinarazi duenaren arabera, Euskadiko transexualek, prozesua hasten duten une beretik, beraien sexu-identitatearekin bat datorren dokumentiazio administratiboa erabili ahal izango dute
Sarai Montes, José Luis Madrazo y Ares Piñeiro, durante la rueda de prensa de ayer en Bilbao
BERRIA MEDIOETAN: